Bạn có thấy con mình dán mắt vào máy tính bảng hơn vào những quyển truyện tranh ngày xưa không?
Nhớ hồi nhỏ, buổi chiều nào bé cũng chạy ùa ra sân sau tiếng “mẹ ơi! Con về ăn cơm!”. Bây giờ, đôi khi mình phải nhắc khẽ “Con tắt máy tính rồi ra rửa tay nào”. Chao ôi, thời đại thay đổi thật rồi! Công nghệ giáo dục giờ len lỏi khắp nơi, như người bạn thân của bé vậy. Nhưng làm sao để bé sử dụng đúng cách, không bị nuốt chửng bởi màn hình nhỏ?
Từ Lo Âu Đến Bước Đầu Thử Nghiệm
Mình cũng từng băn khoăn như bao phụ huynh khác: Liệu cho con tiếp xúc với AI sớm có hại không? Có làm mất đi tuổi thơ chơi đùa tự do? Nhất là lúc thấy con mải mê xem video hướng dẫn vẽ trên máy tính, mình thấy thương thương. Nhưng rồi chợt nhận ra, công nghệ không phải kẻ thù. Nó giống như chiếc nón lá che mưa cho buổi đi chợ sáng – cần biết cách dùng sao cho vừa đủ.
Nói cách khác, thay vì cấm đoán, hãy biến nó thành công cụ kết nối. Tối qua, bé chỉ cho mình cách dùng ứng dụng AI để biến bức vẽ ngô nghê thành câu chuyện về con mèo hàng xóm. Ánh mắt bé lấp lánh khi nói “Ba ơi, con tạo được truyện rồi!” – khoảnh khắc ấy đáng giá hơn ngàn lời giảng dạy. Công nghệ trong giáo dục giờ đây không còn là thứ cao xa, mà là người bạn đồng hành mỗi ngày.
Bạn thử quan sát lần nữa: Con có đang dùng điện thoại để tìm cách giải bài tập khó? Hay xem clip hướng dẫn gấp giấy origami? Đó chính là lúc công nghệ giáo dục bung cánh. Mình hay nói với bé: “Cùng Ba khám phá xem hôm nay công nghệ sẽ mách nước gì nhé!”. Vừa học vừa chơi, bé không còn coi nó như gánh nặng.
Bài Học Từ Chợ Sáng Hàng Ngày
Cứ sáng sớm, hai mẹ con lại dắt tay nhau đi chợ gần nhà. Bé háo hức chỉ vào mớ rau muống: “Mẹ ơi, AI cũng giống rau vậy! Ăn vừa phải thì khỏe, ăn nhiều quá lại nóng bụng”. Chao ôi, đôi khi con trẻ dạy ta bài học sâu sắc nhất. Cân bằng thời gian online-offline có khó như nấu cơm không? Không hề! Chỉ cần vài quy tắc đơn giản:
- Quy tắc “đèn giao thông”: Đèn đỏ (20 phút) – dừng chơi thiết bị, đèn xanh (chơi tự do) – nhưng phải có người lớn bên cạnh.
- Biến công nghệ thành trò chơi gia đình: Dùng app dịch thuật để gọi tên trái cây bằng tiếng Anh khi đi chợ, ai đúng nhiều nhất được ăn một múi bưởi.
- Làm vườn công nghệ: Trồng một chậu cây nhỏ, mỗi lần con hoàn thành bài tập offline thì được tưới nước – hình ảnh trực quan giúp bé hiểu “cần có mặt trời và đất ẩm”.
Liệu những đứa trẻ lớn lên cùng AI có đủ kỹ năng sống? Mình tin câu trả lời nằm ở cách chúng ta dẫn dắt. Như mẹ nấu canh chua, nêm nhẫn nêm muối phải vừa tay. Bé nhà mình giờ biết tự đặt câu hỏi “App này giúp con điều gì?”, rồi tự tắt máy sau khi xem xong video hướng dẫn gấp thuyền giấy.
Cùng Nhau Lớn Lên Với Trái Tim Mở
Có lần bé khóc vì vẽ hình chú chó không giống, mình thử cùng con dùng app vẽ AI. Nó không trực tiếp vẽ hộ, mà gợi ý “con thử thay đuôi cong thành đuôi tròn không?”. Từ đó, bé hiểu: Công nghệ không thay thế bàn tay con người, mà chỉ là chiếc la bàn chỉ đường. Điều kỳ diệu thực sự nằm ở nụ cười rạng rỡ khi con tự hoàn thành tác phẩm.
Bạn thấy không? Câu chuyện không phải về việc thắng hay thua trước công nghệ. Mà là cùng con đi từng bước, như lúc dắt bé qua ngã tư đông người. Đôi khi dừng lại ngắm hoa bên đường, đôi khi nhanh chân tránh cơn mưa rào. Quan trọng là luôn nắm tay nhau. Hôm qua, bé tự hào khoe: “Bạn Lan bảo mẹ em không cho dùng máy tính. Mẹ ơi, sao chúng ta được chơi cùng AI thế này?”.
Mình ôm con và thì thầm: “Vì Mẹ tin con biết lắng nghe trái tim mình”. Liệu tương lai có mỉm cười với thế hệ “sống ảo” này? Mình chọn tin vào những điều nhỏ bé: ánh mắt con soi đèn pin tìm kiến trong công viên, tiếng cười khi cùng nhau sửa lại mô hình gỗ hỏng, hay câu hỏi ngây thơ “Ba ơi, AI có mơ không?”.
Cùng Nhau Trả Lời
Bạn có bao giờ thấy mình như chiếc phà giữa sông – một bên là sóng công nghệ cuồn cuộn, một bên là bến bờ tuổi thơ êm đềm? Đừng lo! Mỗi gia đình đều tìm ra nhịp điệu riêng, như điệu múa lân ngày Tết – có lúc dập dềnh, có lúc thăng bằng. Điều tuyệt nhất là khi con quay sang bạn, tay lấm lem màu vẽ, mắt long lanh nói: “Ba Mẹ ơi, con vừa phát minh ra cách mới!”.
Công nghệ trong giáo dục không phải là vách đá che đường. Nó là chiếc cầu gỗ bắc qua suối, để ta cùng con bước qua với lòng can đảm và niềm hy vọng. Ngày mai, khi con trưởng thành, có lẽ chúng sẽ kể con cháu nghe về thời “ông bà ngày xưa dùng điện thoại như dụng cụ bếp”. Chao ôi, nghĩ thôi đã thấy ấm lòng!