Có những tối, khi con gái 7 tuổi của mình hỏi: “Ba ơi, tại sao con không được chơi máy cả ngày như bạn?”, câu trả lời của ba không chỉ là “Vì hại mắt”. Thay vào đó, chúng mình cùng ngồi xuống, khám phá thế giới công nghệ – không phải để cấm đoán, mà để cùng hiểu, cùng học, cùng tận hưởng niềm vui từ những gì công nghệ mang lại. Và bạn biết không? Chính những buổi tối đó đã trở thành khoảnh khắc đáng giá nhất của cả nhà…
À, có những buổi tối, khi cả nhà ngồi quây quần trước màn hình, mình nhận ra: công nghệ không chỉ là thứ ba dùng ở văn phòng nữa đâu! Nó giờ đã thành người bạn đồng hành thú vị cho cả gia đình rồi. Nhưng làm sao để vừa khám phá, vừa giữ được sự an toàn và cân bằng? Giữa Sài Gòn nhộn nhịp này, việc cân bằng AI cho trẻ không phải là chuyện cấm đoán hoàn toàn như cách ông bà ta vẫn làm, mà là nghệ thuật đồng hành cùng con trong thế giới số – vừa hiện đại, vẫn giữ được sự ấm áp gia đình.
AI Không Chỉ Là Công Cụ – Mà Là Bạn Học Cùng Con
Nhớ không, có lần con hỏi ‘Sao nước biển mặn vậy ba?’ mà thay vì mở Google ngay, chúng mình cùng ngồi hỏi AI như trò chuyện với một người bạn. Đáng lý ra ba nên biết câu trả lời này, nhưng thật lòng mà nói, đôi khi cả ba còn học được cùng con cơ! Cách nó trả lời tự nhiên, gợi thêm những câu hỏi khác về đại dương, về các loài cá…
Nhưng luôn nhắc nhở bản thân: công nghệ chỉ là công cụ, quan trọng nhất vẫn là dạy con cách đặt câu hỏi và không ngừng tò mò. Cách dùng AI an toàn cho con không nằm ở việc cấm đoán, mà ở việc cùng con khám phá.
Ran Giới Thông Minh Trong Thời Đại Số
Chúng ta đều biết lạm dụng AI có thể khiến con người mất kỵ năng tư duy, cảm nhận tác phẩm – đáng lo quá phải không? Nhưng ngăn học sinh dùng AI là vô lý. Vấn đề là làm sao để các con dùng đúng cách.
Mình và vợ đặt ra nguyên tắc ‘cùng khám phá, cùng học’ – không để con một mình với màn hình, mà luôn ngồi cùng, như hai người bạn cùng giải một bài toán khó. Thiết lập thời gian rõ ràng: 20 phút mỗi tối cho ‘giờ khám phá công nghệ’ rồi sau đó là những trò chơi ngoài trời.
Công nghệ AI trong gia đình cần có những ranh giới rõ ràng như thế.
Biến Thử Thách Thành Cơ Hội Gắn Kết
Có lần AI trả lời ngô nghê khi con hỏi về cách nấu mì tôm, cả nhà cười nghiêng ngả – những khoảnh khắc đó mới đáng giá! Công nghệ đôi khi khiến chúng ta lo lắng, nhưng nếu biết cách, nó lại trở thành cầu nối kỳ diệu trong gia đình.
Như tuần trước, cả nhà cùng lập trình một trò chơi đơn giản – con thiết kế nhân vật, mẹ nghĩ cốt truyện, ba hỗ trợ kỹ thuật. Ánh mắt con sáng lên khi thấy ý tưởng của mình thành hiện thực… Quan trọng hơn, chúng ta luôn dành thời gian sau đó để trò chuyện về cảm xúc của con, về những điều con học được.
Chuẩn Bị Hành Trang Công Nghệ Cho Tương Lai
Mình thường trăn trở với câu hỏi: tại sao không nên phụ thuộc vào trí tuệ nhân tạo? Trẻ có thể nhanh chóng tìm kiếm sự hỗ trợ trong các lĩnh vực khó khăn – nhưng đâu là ranh giới giữa hỗ trợ và lệ thuộc?
Không phải là ép con học lập trình từ nhỏ, mà là nuôi dưỡng sự tò mò và khả năng thích ứng. Như cách vợ mình luôn khuyến khích con đặt câu hỏi ‘tại sao’ và ‘nếu như’. Công nghệ rồi sẽ thay đổi, nhưng tư duy phản biện và sáng tạo thì luôn cần.
Những Khoảnh Khắc Đáng Giá Khi Cùng Con Khám Phá
Giáo viên mầm non có thể sử dụng AI như một trợ lý ảo – nhưng làm sao để an toàn cho các con? Câu trả lời nằm ở sự đồng hành. Những buổi tối cùng con khám phá thế giới qua màn hình nhỏ, rồi sau đó là những câu chuyện kể lại cho nhau nghe… Đó mới là giá trị thật sự.
Có lần con hỏi về em bé AI biết làm nũng, giận dỗi như trẻ 6 tuổi – liệu có nên cho con chơi cùng không? Thay vì trả lời ngay, mình cùng con thảo luận về cảm xúc thật và cảm xúc ảo. Những cuộc trò chuyện như thế… chúng mới thật sự làm nên sự cân bằng.
Những cuộc trò chuyện cùng con về thế giới công nghệ, về cảm xúc thật và ảo, không chỉ giúp con hiểu về AI. Nó còn giúp ba hiểu hơn về con – về tò mò, về nỗi sợ, về khát khao khám phá của một đứa trẻ. Công nghệ có thể thay đổi, nhưng khoảnh khắc ba và con cùng ngồi trên sofa, cùng cười, cùng thắc mắc, cùng khám phá – những khoảnh khắc đó sẽ mãi là giá trị thật sự, không công nghệ nào thay thế được.
Source: GDS publishes guidance on AI coding assistants, Computerweekly, 2025/09/12