Bạn có bao giờ nghĩ đến một ngày có thể tải kiến thức vào não như tải file lên máy tính? Đó không còn là viễn tưởng nữa… Nhà mình cuối cùng cũng yên tĩnh rồi em nhỉ. Chỉ còn tiếng tủ lạnh chạy êm ru và tiếng thở đều của hai đứa nhỏ trong phòng. Anh vừa lướt điện thoại, đọc được một bài báo về mấy con chip cấy thẳng vào não người. Nghe như phim khoa học viễn tưởng, nhưng họ đang làm thật rồi. Thật đáng kinh ngạc, nhưng cũng thật đáng sợ. Thôi, có lẽ anh đang suy nghĩ nhiều quá… Người ta nói về một tương lai nơi con người có thể tải kiến thức, điều khiển thiết bị bằng suy nghĩ… Và lạ thay, khi đọc về công nghệ tối tân đó, hình ảnh đầu tiên hiện lên trong đầu anh không phải là những robot hay thành phố bay, mà là khoảnh khắc chiều nay, khi em kiên nhẫn ngồi cùng con, dạy nó cách nói lời xin lỗi sau khi lỡ làm bạn buồn. Nó làm anh cứ suy nghĩ mãi về việc chúng ta đang thật sự chuẩn bị hành trang gì cho con bước vào một thế giới như vậy.
Cơn Bão Công Nghệ Ngoài Kia Và Áp Lực Vô Hình Trong Nhà
Em có thấy không, chúng ta đang sống trong một cuộc chạy đua mà không ai tuyên bố bắt đầu. Bạn bè, đồng nghiệp xung quanh, ai cũng nói về việc cho con học lập trình từ bé, học tiếng Anh với người bản xứ, tham gia đủ các lớp kỹ năng mềm. Áp lực đó len lỏi vào cả những bữa cơm gia đình. Đôi khi anh tự hỏi, liệu mình có đang làm đủ cho con không? Liệu những gì mình dạy con có đủ để chúng đứng vững trong một thế giới thay đổi đến chóng mặt?
Rồi tin tức về con chip não bộ này xuất hiện. Nó giống như đỉnh cao của cuộc đua đó vậy. Người ta sẽ không còn chỉ học nữa, mà là ‘tải’ kiến thức. Trí thông minh có thể được ‘nâng cấp’. Nó đẩy nỗi lo của những người làm cha làm mẹ như chúng ta lên một tầm cao mới. Chúng ta phải chuẩn bị gì đây? Làm sao để con không bị tụt hậu khi ranh giới giữa người và máy ngày càng mong manh?
Trong khi anh đang lo lắng về những điều tương lai xa xôi, em lại luôn tìm thấy câu trả lời ngay trong những khoảnh khắc bình dị hàng ngày.
Thứ ‘Phần Mềm’ Quý Giá Nhất Mà Chỉ Em Mới Cài Đặt Được
Anh nhớ hôm trước con mình về nhà, mặt buồn thiu vì bị bạn chê bức tranh nó vẽ. Nó đã định vứt bức tranh đi. Anh đã định nói với con những câu sáo rỗng như ‘Không sao đâu con’ hay ‘Lần sau vẽ đẹp hơn là được’. Nhưng em thì không. Em ngồi xuống, nhìn sâu vào mắt con và hỏi: ‘Con có thích bức tranh của mình không? Con thấy vui khi vẽ nó chứ?’. Em không dạy nó cách để có một sản phẩm hoàn hảo, em dạy nó cách trân trọng nỗ lực và cảm xúc của chính mình.
Đó là một ‘bản cập nhật phần mềm’ mà không một con chip nào có thể cài đặt được, em à. Đó là phần mềm của sự đồng cảm, của lòng tự trọng, của khả năng kết nối với chính tâm hồn mình. Anh thấy em ‘cài đặt’ nó mỗi ngày. Khi em dạy con chia sẻ đồ chơi, không phải vì đó là ‘luật’, mà vì ‘bạn sẽ vui lắm đó’. Khi em giải thích cho con hiểu tại sao phải biết ơn bà, không phải bằng lời nói suông, mà bằng cách em tự tay chăm sóc mẹ mỗi ngày.
Trong khi thế giới ngoài kia bận rộn nâng cấp ‘phần cứng’, em lại âm thầm xây dựng cho con một ‘hệ điều hành’ tâm hồn vững chắc. Đó là thứ sẽ giúp con định hướng, bất kể công nghệ có đưa thế giới đến đâu đi nữa.
La Bàn Của Lòng Nhân Ái Giữa Thời Đại Số
Người ta có thể tải toàn bộ Bách khoa toàn thư vào não, nhưng không thể tải được cảm giác rung động khi nghe một bản nhạc hay, hay sự ấm áp khi ôm một người mình yêu thương. Người ta có thể tính toán hàng tỷ phép tính trong một giây, nhưng không thể tính được giá trị của một lời xin lỗi chân thành hay một hành động tử tế vô điều kiện.
Đó chính là la bàn mà anh tin rằng chúng ta đang cùng nhau trao cho con. Không phải là kiến thức để trả lời mọi câu hỏi, mà là một nền tảng đạo đức để biết đặt ra những câu hỏi đúng.
Cái la bàn đó không nằm trong sách vở hay các khóa học online. Nó nằm trong cách chúng ta đối xử với nhau mỗi ngày, trong sự kiên nhẫn và tình yêu thương mà con nhìn thấy giữa ba và mẹ. Nó là tài sản quý giá nhất, là hành trang cốt lõi để con không chỉ tồn tại, mà là để sống một cuộc đời ý nghĩa, một cuộc đời đậm ‘tình người’.
Chỉ Cần Chúng Ta Còn Ngồi Đây, Cùng Nhau
Có lẽ tương lai sẽ rất khác. Có lẽ con chúng ta sẽ sống trong một thế giới mà anh và em bây giờ không thể nào tưởng tượng nổi. Nhưng anh tin chắc một điều, em à. Nhu cầu được yêu thương, được thấu hiểu, được kết nối với người khác sẽ không bao giờ thay đổi. Khả năng cảm nhận niềm vui, nỗi buồn, và lòng trắc ẩn sẽ luôn là thứ định nghĩa con người.
Vì vậy, mặc kệ ngoài kia người ta nói về những con chip quyền năng ra sao, anh chỉ thấy biết ơn vì mỗi tối, chúng ta vẫn có khoảnh khắc này. Khoảnh khắc được ngồi bên nhau, nhìn ngắm những đứa con đang ngủ say và biết rằng, thứ quan trọng nhất chúng ta có thể cho chúng không phải là một sự chuẩn bị cho một tương lai viễn tưởng, mà là một nền tảng vững chắc của tình yêu thương ngay tại đây, ngay lúc này.
Chỉ cần chúng ta còn ở đây, cùng nhau xây đắp cái nền tảng đó, anh tin rằng con sẽ ổn thôi. Con sẽ không chỉ thông minh, mà còn là một người tử tế. Và với anh, đó mới là sự ‘nâng cấp’ tuyệt vời nhất.
Source: Neuralink, Elon Musk, and the Race to Put Chips Into Our Brains, Rolling Stone, 2025/09/13 12:00:00