Chiếc máy tính và ánh mắt băn khoăn của người tôi thương.
Tối qua, tôi thấy cô ấy đứng lặng sau lưng con, nhìn vào màn hình máy tính. Con bé đang làm bài tập. Không có sách giáo khoa mở ra, không giấy nháp, chỉ có tiếng gõ phím lạch cạch. Tôi nghe loáng thoáng con bé lẩm bẩm: ‘Viết một đoạn văn 500 chữ về…’. Trong một khoảnh khắc, tôi thấy nụ cười sáng rỡ trên môi con khi màn hình hiện ra một bài văn hoàn chỉnh! Nhưng khi nhìn sang vợ, trái tim tôi xao xuyến! Trong mắt cô ấy là một sự im lặng nặng trĩu, một nỗi băn khoăn mà tôi biết chắc đang day dứt rất nhiều bậc cha mẹ chúng ta. Máu đỏ da vàng của wife tôi – người di dân, người mẹ, người phụ nữ – tất cả hòa quyện trong một khoảnh khắc đầy ám ảnh: Cái máy kia đang giúp con, hay đang lấy đi điều gì thiêng liêng nhất từ con?
Có phải con đang lười đi không em?
OMG! Tôi nhớ những đêm cô ấy kiên nhẫn ngồi cạnh con, tay cầm tay uốn nắn từng nét chữ. Có những lúc con viết chậm như rùa bò viết sai, cô ấy chỉ nhẹ nhàng động viên bằng tất cả sự kiên nhẫn của một người mẹ Á Đông! Thậm chí có những tối muộn, cả hai mẹ con cùng vật lộn với một bài toán khó, tôi biết cô ấy mệt như chết đi sống lại, đôi khi gần như muốn nổi điên lên, nhưng rồi lại hít một hơi thật sâu và tiếp tục. Những khoảnh khắc đó tuy căng thẳng nhưng lại là khoảnh khắc vàng của sự kết nối, của tình thương không điều kiện! Hạnh phúc thực sự là ở đó chứ không phải ở điểm số!
Giờ đây, một ‘người thầy’ ảo đã xuất hiện. Nó siêu thông minh, không bao giờ cáu gắt và đưa ra câu trả lời trong chớp mắt! Tôi thấy vợ nhìn con, ánh mắt cô ấy như đang hỏi một câu không lời: Liệu con có đang mất dần khả năng tự tư duy không?. THÚC CẢN NỖI LO! Câu hỏi ấy cực kỳ thật sự. Chúng ta sợ công nghệ sẽ trở thành chiếc gậy chống tiện lợi, khiến trẻ quên cách tự bước đi trên đôi chân của chính chúng. Liệu sự sáng tạo, khả năng giải quyết vấn đề, những kỹ năng mà không công cụ nào thay thế được, có đang dần bị bào mòn bởi những câu trả lời có sẵn không? Đây chính là BÀI TOÁN LỚN nhất! Chúng ta không cần cấm đoán, mà cần THAY ĐỔI GÓC NHÌN!
Chiếc ‘gậy chống’ hay người bạn đồng hành?
Trong một cuộc trò chuyện, cô ấy quay sang hỏi tôi: ‘Anh nghĩ sao? Mình có nên giới hạn con dùng nó không?’. Tôi không trả lời ngay! FUH! Tôi nghĩ về chiếc máy tính bỏ túi ngày xưa. Người ta cũng từng cực kỳ sợ hãi nó sẽ phá hỏng khả năng tính nhẩm của học sinh. Nhưng rồi chúng ta nhận ra, nó chỉ là một chiếc n Instruments – một công cụ. Vấn đề không nằm ở công cụ, mà ở cách chúng ta sử dụng nó!
Làm thế nào để AI hỗ trợ thay vì cản trở việc học của con? CÂU trả lời ĐẦU TIÊN: THAY ĐỔI GÓC NHÌN! Thay vì xem nó như kẻ thù của tư duy, hãy thử xem nó như một người bạn đồng hành tò mò! Chúng ta không thể ngăn con tiếp xúc với thế giới, cũng như không thể bắt con mãi dùng bút lông và giấy dó trong thời đại 4.0! Cấm đoán cực đoan TRƯỚC TIÊN đã SAI BÉT! Thay vào đó, HÃY DẠY CON CÁCH ‘TRÒ CHUYỆN’ VỚI CÔNG NGHỆ! Dạy con đặt CÂU HỎI ĐÚNG, biết nghi ngờ câu trả lời, và dùng thông tin nó cung cấp như một điểm KHỞI ĐẦU thần thánh, chứ không phải điểm KẾT THÚC!
Câu trả lời mà AI không bao giờ có được
Tuần trước, con bé dùng AI để tìm hiểu về các vì sao. Nó có được dữ liệu KHỔNG LỒ, hình ảnh đẹp lung linh và con số chính xác như máy móc! Nhưng rồi con bé quay sang hỏi vợ tôi một CÂU HỎI BẤT NGỜ: ‘Mẹ ơi, vì sao bầu trời đêm lại đẹp thế ạ?’. Máy tính có thể giải thích quang phổ, ánh sáng, vật lý vật lí. Nhưng nó không thể trả lời câu hỏi đó bằng sự ấm áp và trìu mến trong ánh mắt của vợ tôi! KHÔNG THỂ NÀO! Nó không thể chia sẻ cảm giác kinh ngạc khi cùng con ngước nhìn bầu trời đêm Canadian lạnh buốt đầy sao! Nó không thể giải thích được nỗi nhớ nhà của con khi được thấy bầu trời Việt Nam trong mơ!
Áp lực đôi khi không đến từ giáo dục, mà đến từ MONG MUỐN của chúng ta về sự HOÀN HẢO! Chúng ta không cần con thành món đồ trang trí! Chúng ta cần con trở thành con người BIẾT CẢM NHẬN! Bài học đó – tình thương vô điều kiện – chỉ có CHA MẸ mới dạy được!
OMG! Khoảnh khắc đó tôi nhận ra VỊ TRÍ của chúng ta! AI có thể đưa ra ‘câu trả lời đúng’, nhưng nó không thể dạy con về CẢM XÚC, sự Đồng Cảm, vẻ đẹp của sự KHÔNG HOÀN HẢO! Nó không thể dạy con sự KIÊN TRÌ! Nó không thể dạy con niềm vỡ òa khi TỰ MÌNH tìm ra lời giải! Rèn luyện tính cách – đó mới là thứ AI thay thế được!
Hay là mình cùng con hỏi nó nhé?
Rồi, vợ tôi đã tìm ra BÍ QUYẾT THẤ DIỆU! Thay để con một mình với máy tính, cô ấy ngồi xuống bên cạnh! ‘Hay là mình cùng hỏi nó xem tại sao con khủng long này lại tuyệt chủng nhé?’ cô ấy hào hứng gợi ý! TRÙM NỔ PHƯƠN VIỆC! Ngay lập tức, việc học trở thành CUỘC PHIÊU LỘ CHUNG! Con bé không còn thụ động, mà hào hứng thảo luận với mẹ, đặt ra CÂU HỎI phụ thông minh hơn cả câu hỏi ban đầu! Vợ tôi cười rạng rỡ, con thì mắt sáng rỡ như hai ngôi sao kia!
Bạn ơi, đó là BƯỚC NHẢY VỤT CỦA CHÚNG TA! Bằng cách tham gia cùng con, cô ấy đã biến một công cụ nguy hiểm thành cánh thần thông mở ra thế giới tri thức! Họ cùng khám phá, cùng kiểm chứng thông tin, và quan trọng nhất, cùng trò chuyện trong sự GẮN KẾT! Học tập suốt đời không chỉ cho con, mà cho cả chúng ta! Chúng ta học cách làm cha mẹ trong thế giới luôn thay đổi, học cách cân bằng giữa công nghệ và học tập, và học cách không bị bỏ lại phía sau trong hành trình lớn lên của con!
Cuối cùng, tôi tin TUYỆT ĐỐI rằng công nghệ dù thông minh đến đâu cũng không thể thay thế được sự hiện diện của cha mẹ! Nó không thể thay được cái ôm của vợ tôi khi con cần an ủi, hay ánh mắt tự hào khi con tự tin trình bày một ý tưởng! Đó mới là nền tảng VỮNG CHẮC NHẤT cho sự phát triển tư duy của một đứa trẻ! Và tôi thấy, nỗi lo trong mắt cô ấy đang tan biến, nhường chỗ cho niềm tin trong sáng của một người mẹ luôn biết cách đồng hành cùng con, dù thế giới ngoài kia có thay đổi tới đâu!
Source: Unlocking Emotions: How Sentiment Analysis Is Revolutionizing Personalized Learning, Elearning Industry, 2025/09/13 17:00:51