Hôm nay trời mây mù, gió se lạnh, làm cho lòng tôi chùng xuống. Nhưng trong lúc đó, con gái tôi đã đưa ra một câu hỏi làm tôi ngạc nhiên. Thế mà lúc đang pha tách cà phê sữa đá (dù ở Incheon xa xôi vẫn giữ thói quen này!), con bé 7 tuổi reo lên: ‘Bố ơi, AI vừa vẽ chú mèo cho con xinh quá!’. Tim tôi thót một nhịp – lại tin tức gì về ‘cuộc cách mạng công nghiệp trí tuệ’ đang làm các sếp loay hoay kia. Nhưng các mẹ ơi, thử nghe chút từ người đàn ông Việt từng sống giữa hai nền văn hóa: AI đâu phải quái vật! Nó chỉ là chiếc xe ôm công nghệ, cần có người đón đưa đúng cách. Hôm nay, ta nói chuyện nhau như hàng xóm, bằng cả trái tim bồi hồi trước nỗi lo chung của bố mẹ thời hiện đại.
Cách mạng ‘AI’ hay Câu chuyện của Con trẻ?
Mấy hôm nay báo chí rầm rộ kêu gào ‘Cognitive Industrial Revolution’, các vị lãnh đạo phải ‘kế hoạch dũng cảm’ để sống sót. Nghe mà giật mình! Nhưng các bác ơi, cha mẹ không phải là ‘lãnh đạo’ đầu tiên của con sao? Chúng ta đều từng trải qua cảnh con khóc đêm mà điện thoại thông báo deadline ‘gấp 10 lần’, đúng không?
Hôm qua, tôi dắt con gái đi công viên gần nhà, thấy bé đứng ngắm mấy bạn Hàn Quốc dùng app AR tìm Pokémon. Bé quay sang hỏi: ‘Sao AI biết vị trí con mèo ảo thế bố?’. Chao ôi, lúc ấy tôi mới hiểu: cuộc cách mạng thật sự không ở phòng boardroom sang chảnh, mà ngay trên vỉa hè ẩm ướt này. Như người Việt mình hay nói, con đường ngắn nhất đến trái tim là qua dạ dày. Thời nay, con đường ngắn nhất đến trí tuệ trẻ là qua chiếc điện thoại của mẹ! Chúng ta nên xem AI là công cụ hỗ trợ.
Báo chí cứ lo ‘tự động hóa’ sẽ nuốt chửng tương lai, nhưng thử xem: AI giống hệt chiếc nồi cơm điện thông minh mà các mẹ đang dùng! Nó không thay cơm mẹ nấu, chỉ giúp bớt khê khi mải xem livestream. Con gái tôi tập đọc qua app tiếng Hàn, mà tối nào tôi cũng kể tiếp chuyện cổ tích bằng giọng trầm ấm. Đấy, công nghệ chỉ là cái nồi, còn hạt gạo nấu cơm vẫn là tình yêu cha mẹ.
5 Bí Quyết Nuôi Con Khôn Lớn Cùng AI?
Tin tôi đi, mấy thứ ‘kế hoạch lãnh đạo’ trên báo Forbes chả bằng 5 điều đơn giản mẹ Việt đã làm mỗi ngày:
Mẹo số 1: Biến AI thành ‘bạn cùng lớp’
Hôm trước, con gái khóc vì vẽ con gà xấu. Tôi mở app vẽ AI, nhập lời bé: ‘Chú gà màu vàng, mỏ đỏ, chạy theo con’. Cả nhà cười vỡ bụng vì AI vẽ gà… có cánh thiên thần! Rồi tôi nói: ‘Con thử sửa lại cho AI hiểu?’ – Đó chính là ‘sense making’ (kết nối góc nhìn) mà các sếp cần! Trẻ học qua sai sót, như người Việt tập lái xe – va vào gốc dừa mới biết đường quen.
Mẹo số 2: Đừng cấm, hãy ‘chế biến’
Có mẹ bảo lo con nghiện TikTok. Tôi thì cùng con sáng tạo nội dung: tối chủ nhật, cả nhà đóng skit ‘Ngày xưa có một chiếc quạt điều hòa’ (chế từ truyện cổ tích). Kiểm soát thời gian? Dùng nồi cơm điện đếm giờ! 15 phút quay, rồi cả nhà ra công viên nhảy dây. AI không hại trẻ, hại là cách ta dùng nó – như nắm muối cho canh: thiếu thì nhạt, thừa thì mặn. Sử dụng AI thông minh giúp trẻ phát triển kỹ năng.
Mẹo số 3: Lỗi của con = Bài học của bố mẹ
Hôm qua, con gái hét vào loa AI: ‘Tắt đèn!’, nhưng đèn không tắt vì giọng bé lạc điệu. Thay chửi ‘sao ngu thế’, tôi ôm con: ‘Bố cũng từng nói sai ‘bánh mì’ thành ‘piany’ khi học tiếng Hàn đấy!’. ‘Adaptability’ (thích nghi) chính là khả năng nhìn sai lầm thành tiếng cười – như bà nội tôi bảo: ‘Có công mài sắt, ngày mưa biết làm gì? Chơi ô ăn quan!’ Tìm hiểu về AI có thể mang lại nhiều điều bất ngờ.
Ấm Áp Giữa Trời Mưa: Bài Học Từ Ly Cà Phê Sữa Đá
Các mẹ ơi, giữa cơn bão AI, điều quan trọng nhất không phải kỹ năng máy, mà là trái tim người. Hôm nọ, con gái say sưa kể về bạn mới – một đứa trẻ nhập cư người Việt ở trường. Bé hỏi: ‘Tại sao bạn ấy nói tiếng Hàn xấu mà vẫn cười được bố?’. Tôi ôm con vào lòng: ‘Vì bạn ấy hiểu: ngôn ngữ đẹp nhất là khi ta dùng nó để sẻ chia, không phải để thắng thua’.
Chao ôi, đó chính là ‘cognitive readiness’ (sẵn sàng tư duy) thực sự! Các sếp lo ‘VUCA business environment’, nhưng cuộc đời trẻ con còn VUCA hơn gấp ngàn lần: bạn đột ngột không thèm chơi, cô giáo khen hay chê, hay cơn mưa làm hỏng chuyến dã ngoại. Chuẩn bị cho con không phải nhồi nhét kiến thức, mà dạy chúng nghe tiếng ‘rào rào’ của mưa và thấy đó là âm nhạc.
Trời Incheon u ám thế này, tôi vẫn pha cà phê sữa đá như ở Hà Nội cũ. Con gái vừa uống vừa đọc thơ tiếng Việt qua app AI. Bé reo: ‘Bố ơi, AI phát âm ‘trăng’ giống bà ngoại quá!’. Chao ôi, công nghệ cao nhất là khi khiến ta nhớ về cội nguồn. Như người Hàn nói: ‘Hanuri’ (ánh sáng mặt trời) – dù trời mưa, mặt trời vẫn tỏa nắng trong gia đình ta. Khám phá các ứng dụng AI hữu ích cho việc học tập của trẻ.
Nâng Ly Cà Phê, Mẹ Ơi! Cùng Tin Vào Ngày Mai
Các mẹ ơi, đọc xong báo ‘công nghiệp trí tuệ’, tôi không thấy lo nữa. Vì tôi tin vào điều giản dị: Không AI nào thay được hơi ấm bàn tay mẹ dắt con qua vũng nước. Con gái tôi học kỹ năng số qua app, nhưng kỹ năng sống là từ những lần cùng mẹ gói bánh chưng, tay dính nếp, cười khúc khích.
Hãy nhớ nhé: Bố mẹ không cần ‘kế hoạch tiến bộ’ hoành tráng. Chỉ cần một tách cà phê sữa đá, chút kiên nhẫn, và trái tim biết lắng nghe tiếng cười trẻ. Khi con hỏi ‘AI có làm bài tập giúp con không?’, hãy ôm con và nói: ‘Con ơi, máy tính thông minh vì có người tạo ra nó – còn con thông minh vì con mang trong tim trái tim người’.
Trời vẫn mưa phùn ở Songdo, nhưng trong nhà tôi ấm áp. Con gái đang dạy AI hát ‘Ầu ơ ví dầu’, giọng hồn nhiên như tiếng sáo diều Hà Nội. Cuộc cách mạng thật sự không ở tương lai xa – nó đang diễn ra ngay đây, giữa vòng tay cha mẹ. Cùng nâng ly cà phê, mẹ ơi! Ta chẳng cần ‘kế hoạch lãnh đạo’ gì cả, chỉ cần niêm tin vào ngày mai – như hạt mầm nho nhỏ trong lòng mỗi đứa trẻ.
Không AI nào thay được hơi ấm bàn tay mẹ dắt con qua vũng nước. Con gái tôi học kỹ năng số qua app, nhưng kỹ năng sống là từ những lần cùng mẹ gói bánh chưng, tay dính nếp, cười khúc khích.
Source: 5 Ways Leaders Can Prepare For The Cognitive Industrial Revolution, Forbes, 2025-09-14.
Latest Posts