Nhà mình cuối cùng cũng yên tĩnh rồi. Anh vừa đọc một bài viết về việc người ta định dùng AI để giải quyết khủng hoảng nhà ở, hứa hẹn những giải pháp thần tốc. Tự nhiên anh không nghĩ đến những tòa nhà thông minh hay dữ liệu lớn, mà lại nghĩ đến cách em ngồi lặng lẽ vá lại chiếc cúc áo cho con, hay cách em biết chính xác góc ban công nào sẽ đón được chút nắng hiếm hoi của buổi chiều. Bài báo kia toàn nói về mấy ‘lối tắt’ công nghệ, mà chẳng hiểu rằng thứ khiến một tổ ấm thực sự thì chẳng bao giờ có đường tắt cả nhỉ? Giống như giận nhau hôm qua rồi hôm nay lại ôm nhau làm lành ấy, có người tính trước được đâu anh?
Những ‘Giải Pháp Nhanh’ và Gánh Nặng Vô Hình
Họ nói về một AI có thể phê duyệt hàng ngàn bản vẽ xây dựng trong một giờ, tối ưu hóa từng mét vuông đất. Nghe thì thật ấn tượng. Nhưng rồi anh lại nhớ đến buổi tối tuần trước, khi mình cùng nhau xem xét chi tiêu tháng này. Một ứng dụng quản lý tài chính có thể tự động phân loại các khoản chi của chúng ta, nhưng nó có bao giờ hiểu được rằng khoản tiền ‘ngoài kế hoạch’ cho mấy hộp màu vẽ là để dỗ dành con sau một tuần học căng thẳng không? Nó có ‘tính’ được niềm vui trong mắt con lúc đó không?
Bài báo cảnh báo về thảm họa Robodebt ở Úc, nơi một hệ thống tự động đã đẩy bao nhiêu người vào đường cùng chỉ vì những quyết định vô cảm. Điều đó làm anh rùng mình. Và rồi anh nhìn em, người đang gánh trên vai ‘hệ điều hành’ phức tạp nhất thế gian này: gia đình mình. Em cân bằng giữa công việc ở công ty và ‘công việc’ ở nhà, giữa những hóa đơn và những ước mơ, giữa lịch học của con và những khoảnh khắc cả nhà cần ngồi lại bên nhau. Đó là một gánh nặng vô hình mà không một phần mềm nào đo đếm được, và em đã gánh nó bằng tất cả sự dịu dàng và kiên cường.
‘Thuật Toán’ Của Riêng Em
Nếu có một ‘thuật toán’ nào đang vận hành ngôi nhà này, thì đó chính là thuật toán của em. Nó không được viết bằng mã lệnh, mà bằng tình yêu thương, sự quan sát và trực giác. Nó biết con sẽ mất ngủ nếu không có cái gấu bông cũ kỹ đặt ở phía trái gầm giường. Nhớ hôm anh bị sếp la oai oài, em nấu nồi canh chua chấm dưa cải kiểu nhà mình, lách cách vào bếp là anh thấy lòng nhẹ tênh biết bao. Đấy là công nghệ kiểu tự nhiên mà cả đời này có lẽ chẳng AI nào captures hết.
Dữ liệu đầu vào của ‘thuật toán’ này là tiếng thở dài của anh khi về nhà, là nét mặt háo hức của con khi kể chuyện ở trường, là cả những điều không ai nói ra. AI có thể phân tích xu hướng thị trường bất động sản, nhưng nó có bao giờ hiểu được giá trị của một góc tường nơi mình đánh dấu chiều cao của các con qua từng năm không? Em, bằng một cách nào đó, đã lưu giữ và xử lý tất cả những ‘dữ liệu’ vô giá đó để biến căn hộ này thành một nơi chốn để thuộc về.
Ngôi Nhà Lớn Hơn Những Bức Tường
Bài báo nói đúng, một cỗ máy có thể quên mất giá trị của một công viên nhỏ, một khoảng sân chơi. Nó được lập trình để tối ưu hóa, chứ không phải để yêu thương. Nó không hiểu rằng điều mà những cặp vợ chồng trẻ đang vật lộn ngoài kia tìm kiếm không chỉ là một nơi để ở. Chúng ta tìm kiếm một không gian an toàn để con mình lớn lên, một nơi mà tiếng cười nhiều hơn tiếng cãi vã, một nơi để trở về sau bão giông.
Anh nhớ những ngày đầu hai đứa mới ‘kén nhà’ (đọc: đi xem nhà), hai đứa bảo nhau thì sao cũng được miễn là có cái mái che chung, có chỗ để nấu bữa cơm cho nhau. Giờ nghĩ lại, mà nhất định phải là căn nhà này mới có được… Không phải là bao nhiêu mét vuông, mà là cảm giác khi bước vào sẽ như thế nào. Là mùi thức ăn quen thuộc, là ánh đèn vàng ấm áp, là sự bình yên tuyệt đối. Những thứ đó không nằm trong bất kỳ bản thiết kế nào. Chúng được xây nên từ những nỗ lực thầm lặng mỗi ngày của chúng mình, và phần lớn trong đó, là của em.
Cùng Nhau Vun Đắp, Chậm Rãi và Bền Bỉ
Đọc những tin tức như thế này không phải để chúng ta sợ hãi công nghệ, em nhỉ? Nó chỉ là một lời nhắc nhở. Một lời nhắc rằng, dù thế giới có vội vã đến đâu với những giải pháp ‘thông minh’, thì những giá trị cốt lõi nhất vẫn cần được vun đắp một cách thủ công. Giống như cách người ta dạy một đứa trẻ xây một ngôi nhà bằng những khối gỗ, chúng ta cũng đang dạy các con mình về ý nghĩa của gia đình: kiên nhẫn, thấu hiểu và luôn có mặt vì nhau.
Em không dùng những thuật toán phức tạp, chỉ dùng trái tim mình. Và đối với anh, đó là công nghệ kỳ diệu nhất.
Chúng ta sẽ cùng nhau tiếp tục xây dựng ngôi nhà này, không vội vã, không tìm lối tắt, mà bằng chính những cuộc trò chuyện thầm thì như thế này, trong sự tĩnh lặng của một đêm đã về khuya.
Source: Politicians are pushing AI as a quick fix to Australia’s housing crisis. They’re risking another Robodebt, The Conversation, 2025/09/14 20:13:17