Em ơi, tối nay nhà mình mới yên ắng sau những giờ học trực tuyến của con. Anh vừa đọc một nghiên cứu mới trên Times of India (15/09/2025) về việc trẻ tương tác với công cụ số có khả năng ghi nhớ bài học 30% so với phương pháp truyền thống. Nhưng anh biết không, lúc đầu anh cũng như bao bố mẹ khác – cứ thấy con cầm máy là tim đập nhanh! Nỗi lo ‘màn hình hại mắt’, ‘con mất tập trung’… nó như đám mây đen che khuất cả cơ hội khai phóng tư duy của con. Hôm nay, anh muốn chia sẻ với em những điều anh đã học được.
Không phải cách cấm đoán, mà là cách biến nỗi lo thành đồng minh – để công nghệ thực sự trở thành người bạn đồng hành học tập của cả nhà.
Vượt Qua Nỗi Sợ, Xây Dựng Niềm Tin
Em nhớ không? Hồi đầu khi con mới vào tiểu học, anh cứ canh con như canh của lạ mỗi lần dùng máy tính. Đến nỗi tối nào cũng tranh cãi: ‘Sao con lại cho con xem clip 20 phút?’. Nhưng rồi anh nhận ra – vấn đề không phải ở chiếc máy, mà ở cách mình cùng trải nghiệm nó.
Anh vẫn cười khi nhớ cái lần em bảo: ‘Thôi thì mình thử hỏi con tại sao?’. Thế là cả nhà ngồi xuống, xem cùng con clip dạy toán trên mạng. Anh hỏi: ‘Con nghĩ sao về kết thúc này?’. Con mắt nó sáng rỡ trả lời: ‘Lớp con thì dùng que tính, clip này dùng hình con mèo!’. Chính lúc đó anh hiểu: Công nghệ không phải ‘kẻ thù’ – nó chỉ là công cụ. Chìa khóa nằm ở việc chúng ta chủ động kết nối với con qua từng tương tác.
Bây giờ, anh không còn đếm từng phút nữa. Thay vào đó, anh tập trung vào chất lượng:
- Trước khi con mở ứng dụng, anh luôn hỏi: ‘Hôm nay con muốn khám phá gì?’
- Khi con xem video, anh ngồi cạnh và đặt câu hỏi mở: ‘Con nghĩ sao về kết thúc này?’
- Em biết không, gần đây con còn tự vẽ sơ đồ tư duy về hệ mặt trời – vẽ tay trên giấy rồi chụp vào ứng dụng. Con bảo: ‘Papa ơi, cái này giúp con nhớ các hành tinh như nhớ món bánh mẹ hay mua!’
Lưu ý nhỏ: Câu hỏi ‘tại sao?’ của con có thể kéo dài thành 15 phút tranh luận về lực hấp dẫn! Nhưng anh thấy vui – đó chính là nền tảng tư duy phản biện mà trường lớp khó dạy bằng lúc này.
Thiết Lập Quy Trình Học Tập Thông Minh
Trong căn hộ nhỏ này, anh hiểu em phải chạy đua giữa công việc và việc nhà. Nên anh tìm cách sắp xếp không gian học tập của con sao cho tự nhiên nhất.
Anh thử áp dụng công thức 3-2-1 từ nghiên cứu giáo dục gần đây:
- 3 đợt tập trung 25 phút: Anh dùng đồng hồ cát đặt trên bàn học. Khi cát chảy hết, con phải rời màn hình – dù đang xem đến đoạn hay cỡ nào.
- 2 phút ‘vận động cùng con’: Em thấy không? Con vừa nhảy theo nhạc, vừa tập thể dục. Mắt không mỏi, tinh thần lại sảng khoái.
- 1 giờ ‘hoàng kim’ không thiết bị: Từ 7h tối, máy tính cắm sạc ngoài phòng ngủ. Cả nhà đọc sách cùng nhau – em ôm cuốn sổ kế hoạch, anh lật truyện thiếu nhi, con thì ôm gấu bông. Không cần đèn hoa, chỉ cần ánh đèn vàng ấm áp từ cái bàn học tự làm.
Đặc biệt, anh biến góc học tập thành ‘vùng đất tập trung’. Bàn cũ mua ở chợ địa phương, đặt gần cửa sổ. Anh dặn con: ‘Đây là đất nước sơ đồ tư duy – không có vua điện thoại’. Em thấy không, chỉ vài tuần đầu, con đã tự giác ngồi vào bàn tự nhiên như ra vườn chơi! Còn việc tắt tự động phát trên mạng? Anh dạy con cách gạt nút ‘off’ như một trò chơi: ‘Ai giơ tay tắt nhanh nhất khi clip kết thúc?’.
Thử thách vui: Gần đây, anh đề nghị cuộc thi ‘trốn khỏi điện thoại 5 phút’. Mẹ con thắng vì… em đang nấu ăn! Con thua nhưng cười bảo: ‘Lần sau con định giờ như Papa!’
Cùng Học, Cùng Lớn Khôn
Gần đây, con về khoe: ‘Bạn con được xem tiếng Anh 3 tiếng mỗi ngày!’. Em còn nhớ không, lúc đó em im lặng rồi ôm con vào lòng. Anh thấy tim mình cũng như thắt lại lúc đó. Chính khoảnh khắc ấy khiến anh thấu hiểu: Chúng ta không cần theo số giờ, mà cần xây dựng phản xạ thông minh.
Anh và em giờ đây thành ‘đội quân công nghệ số’. Tối thứ Bảy, cả nhà cùng xem clip về động vật – nhưng không chỉ xem. Con đứng giải thích: ‘Loài này sống ở rừng, còn loài kia sống dưới biển!’. Rồi anh dạy con cách tìm kiếm chính xác: ‘Gõ ‘truyền thuyết rồng Việt Nam site:.gov.vn’ – xem nào, kết quả từ nguồn đáng tin cậy hơn nhiều!’. Thậm chí, anh còn dùng ví dụ từ công việc hàng ngày để minh họa: ‘Hôm nay Papa tính lương cho Mama bằng cách này nhé – con thử xem công thức có đúng không?’.
Riêng ‘kế hoạch số’ của gia đình mình anh thiết lập đơn giản. Ban đầu cả nhà cũng khó thích ứng, nhất là ngày Chủ đầu tiên không được cầm máy! Nhưng bây giờ đã quen:
- Tất cả thiết bị sạc ngoài phòng ngủ
- Chủ Nhật là ngày ‘offline đặc biệt’: Đi dạo công viên, em kể chuyện thời còn đi học
- Giờ ăn tối: Điện thoại ‘ngủ’ trong hộp gỗ – anh gọi đó là ‘nhà tù yêu thương’
Em có để ý không? Từ ngày áp dụng, con tự nói: ‘Mai con thi toán, tối nay con không xem clip nhảy nữa’. Chẳng cần la mắng, con đã học được bài học tự chủ – điều mà anh và em luôn mơ ước.
Nhớ hôm trước khi con khoe bạn được xem 3 tiếng, em bảo: ‘Mỗi nhà có nếp sống riêng – con thích cách nhà mình học như chơi không?’. Con ôm em mà cười: ‘Con thích nhất được Mama chữa bài cùng!’