Màn đêm buông xuống nhẹ nhàng khi hai đứa trẻ đã chìm vào giấc ngủ.
Tiếng lách cách bàn phím từ phòng con vọng lại.
Tôi nhìn cô ấy – người bạn đời nắm chặt tách trà ấm – trong khoảnh khắc tĩnh lặng hiếm hoi sau một ngày bộn bề.
‘Chúng ta đang cho con chiếc phao cứu sinh hay chiếc cùm tình cảm?’, đôi mắt ấy dường như hỏi.
Không phải sự phản đối công nghệ. Chỉ là lời nhắc khẽ từ sâu thẳm:
dù AI có thay đổi thế giới thế nào, đứa trẻ vẫn cần nghe nhịp tim ấm áp qua lớp áo phông mỏng khi chúng gục đầu vào lòng mẹ
Vì Sao Màn Hình Thành ‘Người Bạn’ An Toàn?
Chúng ta cùng chứng kiến rồi. Những chatbot ấy kiên nhẫn đến lạ — không lơ đễnh khi con kể chuyện trường lớp, không cau mày khi trẻ lắp bắp lý lẽ non nớt.
Lần ấy con gái khóc thút thít sau cuộc cãi vã với bạn, cháu chạy vội vào phòng với chiếc iPad thay vì tìm đến vòng tay mẹ.
Bàn tay cô ấy chuẩn bị mở cửa bỗng lơ lửng giữa không trung. Cái ôm bị từ chối.
‘Tại sao nói chuyện với người máy lại dễ dàng thế nhỉ?‘, cô ấy thì thào khi hai ta cùng rửa bát.
Thực ra không khó hiểu. AI cho con điều chúng khát khao: sự lắng nghe không phán xét, câu trả lời tức thì như suối nguồn tuôn chảy.
Nhưng tôi thấy được nỗi lo lắng sâu xa hơn trong đôi mắt người bạn đời.
Đây không phải cuộc chiến chống công nghệ. Đây là lời nhắc về giá trị của sự bất toàn — nơi những vấp váp, ngập ngừng giữa người với người nuôi dưỡng trái tim biết yêu thương.
Công việc của cha mẹ chúng ta là gì? Là dạy con nhận ra khi nào tâm hồn cần hơn cả những câu trả lời hoàn hảo nhưng vô hồn.
Lời An Ủi Bằng Code Và Sự Im Lặng Biết Ôm
Có lần con trai thi trượt đội tuyển Toán, cháu mở máy tính than thở với AI bạn. Màn hình lập tức hiện lên lời động viên đúng chuẩn sách giáo khoa.
Sau đó, cô ấy ngồi xuống bên bàn ăn, hai mẹ con cùng bóc quýt.
‘Con thấy trong người thế nào khi nhận kết quả?’, giọng cô ấy nhẹ như gió. Đứa bé ngước lên ngỡ ngàng, rồi bất ngờ thỏ thẻ: ‘Như có hòn đá gai góc nằm chặn ở cổ’.
Khoảng lặng ấy mới chính là câu trả lời chân thực nhất.
Không giống như những từ ngữ được lập trình sẵn ấm áp mà lạnh lẽo, sự tôn trọng cảm xúc của cô ấy đã mở ra không gian cho con được là chính mình.
Giống như ta phân biệt được vị bánh sản xuất hàng loạt với chiếc bánh bà nội tự tay nhào nặn — cả hai cùng ngọt ngào nhưng một bên mang hơi ấm ký ức.
Nhiệm vụ của chúng ta không phải cấm đoán mà giúp con nhận ra khi nào tâm hồn cần nhiều hơn một chatbot giỏi toán.
Những Nghi Thức Không Cần Pin
Bạn còn nhớ ‘giờ trái cây’ sáng chủ nhật cô ấy nghĩ ra không? Cả nhà ngồi la cà trên chiếc bàn nhỏ ban công, không điện thoại, không thông báo.
Chỉ đơn giản là cùng cắt dứa, bóc vỏ quýt, ngón tay dính ngọt.
Khi con gái kể chuyện cô giáo trách oan, cháu không chạy đi tìm máy tính. Mà nhích lại gần hơn, dựa đầu vào vai cô ấy — nơi hương dầu gội dịu nhẹ hòa cùng hơi ấm thân thuộc.
Những khoảnh khắc ‘không trang điểm’ này giống như chiếc lưới vô hình đỡ lấy những trượt ngã của bọn trẻ.
Những câu nói đùa cũ rích của tôi khiến chúng bĩu môi, rồi bất ngờ phá lên cười giòn tan khi nhận ra điểm phi lý.
Chính nơi đây, trong sự rối rắm đời thường, trái tim con học được bài học quý: không ai và không gì thay thế được tiếng cười giòn tan từ những điều không hoàn hảo.
Màn Hình Thành Cầu Nối, Không Phải Bức Tường
Lần phát hiện con dùng AI viết thơ, bạn biết cô ấy làm gì không? Không mắng mỏ.
Sáng hôm sau, cô ấy lục ra cuốn nhật ký cũ kỹ — nơi ghi lại những ngày tháng tuổi học trò đầy biến động.
‘Viết ra giấy có khi giúp tâm hồn nhẹ nhõm hơn con ạ’ — cô ấy nói khi cùng con xem những dòng chữ nguệch ngoạc đã ngả màu.
Thằng bé tròn mắt khi thấy vết nước mắt làm nhòe mực ở trang nhật ký năm 16 tuổi.
Bây giờ, thỉnh thoảng bạn thấy hai mẹ con lại mượn AI như cộng sự sáng tạo. ‘Nếu con cá heo viết thư cho bạn ở đại dương, nó sẽ kể gì nhỉ?’.
Những lúc ấy, công nghệ trở thành chất keo gắn kết.
Tôi học được từ cô ấy cách biến màn hình thành đồng minh: ‘Ba cũng muốn hiểu tại sao cái này hay thế này. Con dạy ba with?’.
Chẳng phải bài giảng đạo đức nào cao siêu, mà là viên kẹo đường dẫn lối vào trái tim.
Thực tế, các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra những tác động không mong muốn của chatbot AI đến trẻ em.
Source: AI chatbots are harming young people. Regulators are scrambling to keep up., Fortune, 2025/09/14 10:00:00.