Những ngày thu mát mẻ ở Songdo khiến tôi nhớ lại trang trí món ăn Hàn Quốc theo kiểu fusion với vụn rau thơm Canada cho bữa tối gia đình. Cũng giống như AI hiện đang biến hóa công việc người lớn, tôi tin chúng ta có thể dùng sức mạnh tương tự trong nuôi dạy con – biến những ‘trường học’ nghiêm khắc thành ‘công viên sáng tạo’ vui nhộn! Trong khi sinh viên mới ra trường đã bắt đầu vật lộn với Canva và Microsoft 365 CoPilot, làm sao chúng ta chuẩn bị những trái tim nhỏ đón nhận công nghệ mà không làm mất đi sự hồn nhiên tuổi thơ?
Từ Kế Hoạch Du Lịch Đến Người Bạn Đồng Hành AI
Hãy tưởng tượng như lần đầu tôi dùng phần mềm phân tích dữ liệu để đi picnic. Ban đầu, tôi định mở app để xem xét 3 công viên gần nhà, nhưng vợ tôi cười bảo ‘Tại sao không để AI chọn đường mòn kỳ thú, còn mình khám phá bằng bàn chân?’ Chúng tôi quyết định dùng Microsoft Designer để tạo bản đồ… nhưng vẫn cùng nhau vẽ lại theo cách riêng.
Giống như sinh viên mới dùng CoPilot để tìm nhanh các cài đặt phần mềm, tôi nghĩ trẻ con giờ cũng cần ‘AI chaperones’ – trợ lý nghệ thuật nhưng vẫn để chúng tự ý sắp xếp công viên mini bằng gạch Lego làm nền tảng thiết kế bản đồ ảo. Quan trọng nhất là dạy con cách biết ơn AI khi giúp vẽ hình con thỏ nhảy qua các chữ cái tiếng Việt, nhưng vẫn chạy ra sân cát thật để đếm bước nhảy con thỏ thật!
Chế Độ Canva Sáng Tạo Trong Bữa Ăn Gia Đình
Đêm qua, chúng tôi có ‘sự kiện nấu ăn số’ siêu vui. Con gái tôi dùng Canva để thiết kế thực đơn 4 món – từ pancake trái cây Hàn Quốc đến chimichanga kiểu Canada. Điều kỳ diệu xảy ra khi nó hỏi: ‘Ba, nên thêm 1 icon điểm 10 vào phần trình bày này để giáo viên ấn tượng không?’
Tôi liền kể chuyện co-worker dùng Canva tạo bài thuyết trình ấn tượng nhưng bị sếp nhắc ‘Hãy vì lòng người, không phải đẹp mắt’. Rồi cả nhà cùng vẽ banner rau củ tươi xanh bằng tay, in lại thực đơn của AI. Một bài học về việc 30% dữ liệu của CoPilot ấy chỉ là công cụ để mở ra 70% cảm hứng con người!
Chúng Ta Học AI – Nhưng Con Ta Học Con Người
Giống như có app giúp sinh viên mới dịch tự động email qua 100 ngôn ngữ, tôi luôn dạy con: ‘Máy biết dịch, nhưng con cần hiểu từng sắc thái trong lời chào hỏi’. Khi nó ráp mô hình 3D từ CoPilot nhưng thêm chim tàu vào mái đình, tôi thấy một điều: 80% sản phẩm AI chỉ là nền tảng vững chắc để 20% sáng tạo trẻ thơ thể hiện bản sắc riêng.
Có lần, tôi thấy thiết kế trưởng dùng Canva rất chuyên nghiệp nhưng lại không biết cảm nhận phản hồi khách hàng. Làm gì có app nào dạy được điều đó! Đêm đó, chúng tôi cùng thiết kế thiệp birthday cho bà, tập viết cảm xúc thật trên nền tảng AI gợi ý bố cục.
Tương Lai Cần Bộ Lọc Nhân Tạo – Nhưng Cha Mẹ Làm Bằng Cả Trái Tim
Quay lại chuyện Microsoft 365 CoPilot tự động tổng hợp cuộc họp Teams. Tôi chợt nghĩ: ‘Chúng ta là bộ lọc yêu thương tự nhiên cho con’. Như hôm trước, khi con gái tôi thấy AI vẽ con mèo quá hoàn hảo, tôi hỏi: ‘Con có nhớ chú mèo lạc mình đã gặp, vẽ cả cái đuôi hay không?’
Chúng tôi áp dụng triết lý ‘Good-Better-Thrilled’ từ ngành phân tích dữ liệu: mỗi khi AI giúp đỡ, hãy ‘pump up’ thêm nhân tố cảm xúc. Sáng nay, trước khi cho con chơi app mô phỏng thiên tai, tôi kể chuyện Nhật Bản kết hợp AI cảnh báo sóng thần Nhật Bản… nhưng vẫn cần những vòng tay ôm trẻ sơ sinh từ các ‘human volunteers’.
Hy Vọng Trong EdTech & Niềm Tin Vào Thế Hệ Tương Lai
Vừa rồi đọc nghiên cứu MIT về AI hỗ trợ nhà phát triển mới, tôi liên tưởng đến chuyện con trai bạn tôi. Cậu nhóc hỏi AI tạo bộ tranh ‘Đất nước 50 năm nữa’ rồi biến ý tưởng thành kịch bản phát thanh radio tại Model United Nations ở trường. Cô hiệu trưởng khen: ‘Chính tư duy AI-literate đáng giá từ buổi sáng được chơi tự do với drone kẻ giấy trên trời!’
Giống như Microsoft Designer tạo hình ảnh từ prompt tiếng Anh, lâu lâu tôi thử ra trò ‘AI influenced parent moment’: Chọn 1 status Facebook về thất nghiệp do AI, dùng Canva vẽ lại thành post hình vẽ gia đình đang hái rau giữa đồng. Kết quả? 2 tiếng sau, cả nhà vui vẻ học cách nhận biết rau dền Hàn Quốc qua app nhận diện thực vật AI.
Source: Workplace tech: Apps grads need to know about, from CoPilot to Canva, Irish Times, 2025-09-15