Có những buổi tối, cả nhà đã yên ắng, nhưng sự im lặng ấy lại có gì đó thật khác.
Ánh sáng xanh từ chiếc máy tính bảng hắt lên gương mặt con, đôi mắt dán chặt vào một thế giới khác. Mình ngồi đó, và câu hỏi cứ lởn vởn trong đầu: ‘cách giảm phụ thuộc công nghệ cho trẻ có khó không?’
Chúng ta đọc rất nhiều về việc cha mẹ nên giới hạn thời gian con dùng điện thoại, nhưng thực tế lại là một cuộc giằng co thầm lặng. Mình đã từng nghĩ đó là một cuộc chiến. Cho đến khi mình thực sự quan sát cách em làm. Em không la mắng, không giật lấy chiếc điện thoại. Em chỉ lặng lẽ đến bên, với một lời mời. Một lời mời trở về.
Vấn đề không phải là làm sao để lấy đi, mà là làm sao để trao tặng một điều gì đó tuyệt vời hơn.
Sự im lặng mời gọi, chứ không phải khoảng trống đáng sợ
Mình đã thấy khoảnh khắc đó rất nhiều lần. Con đang say sưa với màn hình, hoàn toàn không để ý đến xung quanh. Thay vì xen vào, em chỉ lặng lẽ ngồi xuống gần đó. Có hôm em mang ra một cuốn sách tranh cũ, lật giở từng trang đầy màu sắc. Có hôm em bày ra bộ bút chì màu và bắt đầu tô vẽ những hình thù ngộ nghĩnh. Em không nói ‘Con ơi ra đây chơi với mẹ’. Em chỉ đơn giản tạo ra một không gian hấp dẫn và bình yên ngay bên cạnh thế giới ồn ào kia. Và rồi, điều kỳ diệu xảy ra. Ánh mắt con bắt đầu liếc nhìn. Một chút tò mò. Rồi con từ từ đặt thiết bị xuống, lân la lại gần. Em đã không tạo ra một khoảng trống khi lấy đi món đồ của con; em đã tạo ra một lời mời gọi không thể chối từ.
Mình hiểu ra rằng, việc tạo điều kiện cho con tham gia các hoạt động ngoài màn hình không có nghĩa là phải lên kế hoạch cho những chuyến đi hoành tráng. Nó bắt đầu từ những điều nhỏ bé như vậy. Đó là kỹ năng cân bằng thời gian dùng công nghệ một cách thật tự nhiên. Em đã dạy mình rằng, sự im lặng của thế giới thực không hề nhàm chán, nó chứa đầy những điều diệu kỳ đang chờ được khám phá, chỉ cần chúng ta kiên nhẫn một chút.
Quy tắc của trái tim, mạnh hơn mọi lời răn dạy
Gia đình mình có những quy tắc, nhưng phần lớn chúng không được viết ra. Quy tắc mạnh mẽ nhất chính là cách chúng ta sống. Mình để ý, mỗi khi về nhà, việc đầu tiên em làm là đặt điện thoại vào giỏ ở cửa ra vào. Đó là một hành động đơn giản nhưng lại mang một thông điệp vô cùng mạnh mẽ: ‘Mẹ đã về nhà. Toàn bộ tâm trí của mẹ giờ là dành cho gia đình’.
Và bữa cơm tối, tuyệt nhiên không có thiết bị điện tử nào trên bàn. Không phải vì có luật lệ, mà vì đó là khoảng thời gian chúng ta nhìn vào mắt nhau, lắng nghe câu chuyện của nhau. Nhiều người nói rằng cha mẹ nên thiết lập quy tắc sử dụng điện thoại cho con. Nhưng mình học được từ em rằng, quy tắc hiệu quả nhất là quy tắc mà chính cha mẹ cũng tuân theo. Con trẻ học từ việc quan sát nhiều hơn là lắng nghe. Khi con thấy chúng ta trân trọng những khoảnh khắc bên nhau hơn màn hình điện thoại, con sẽ tự khắc hiểu được điều gì mới là quan trọng. Đây có lẽ là cách dạy con giảm dùng thiết bị công nghệ chân thành nhất, không cần một lời giáo điều nào.
Khi thế giới thực hấp dẫn hơn cả màn hình
Mình vẫn nhớ như in buổi chiều mưa hôm ấy. Lẽ ra đó sẽ là một buổi chiều con ngồi lì với game. Nhưng em đã mặc áo mưa cho cả nhà và nói: ‘Chúng ta đi săn cầu vồng nhé!’. Ban đầu bọn trẻ có chút ngần ngại, nhưng rồi tiếng mưa rơi, những vũng nước để nhảy, và cả mùi đất ẩm sau mưa đã cuốn chúng đi. Chúng ta đã không tìm thấy cầu vồng nào, nhưng lại tìm thấy tiếng cười giòn tan của con. Khoảnh khắc ấy, mình biết chắc không một ứng dụng nào có thể mang lại được.
Em có một khả năng đặc biệt là biến những điều bình thường nhất trở nên phi thường. Một buổi tối mất điện trở thành bữa tiệc dưới ánh nến với những câu chuyện kể. Một góc vườn nhỏ trở thành khu rừng bí mật để khám phá. Những mẹo giới hạn công nghệ giúp trẻ phát triển tự nhiên thực ra lại đơn giản đến không ngờ. Đó là khi chúng ta chứng minh được rằng thế giới thực này sống động, thú vị và đáng để con tận hưởng hơn nhiều. Con của bạn cần học cách tận hưởng thế giới thực, và cách tốt nhất là hãy cùng con tận hưởng nó.
Cái nắm tay ấm áp hơn mọi kết nối không dây
Hành trình giúp con không bị nghiện công nghệ không phải là một cuộc chiến chống lại cái xấu. Công nghệ vẫn có những mặt tốt của nó. Hành trình này, với mình, là một hành trình xây dựng kết nối. Mỗi lần em kiên nhẫn mời gọi con bước ra khỏi thế giới ảo, mỗi lần chúng ta cùng nhau đặt điện thoại xuống để chơi một ván cờ, chúng ta đang củng cố một kết nối mạnh hơn bất kỳ mạng không dây nào.
Mình nhìn em, nhìn sự dịu dàng và kiên định của em, và mình không còn cảm thấy cuộc chiến này quá khó khăn nữa. Bởi vì mục tiêu không phải là ‘cấm đoán’, mà là ‘kết nối’. Khi sợi dây liên kết gia đình đủ bền chặt, khi những hoạt động chung đủ hấp dẫn, màn hình bỗng dưng không còn lôi cuốn nữa. Và cuối cùng, điều con nhớ nhất không phải là cấp độ cao nhất trong game, mà là cảm giác ấm áp của bàn tay cha mẹ, là tiếng cười trong những cuộc phiêu lưu giản dị. Đó là món quà quý giá nhất mà chúng ta có thể trao cho con.