Có phải bạn cũng đứng hình khi con chỉ vào chiếc điện thoại hỏi: ‘Ba ơi, cái này có phải AI không?’
Những lúc như thế, mình hiểu nỗi bối rối của ba mẹ – giữa niềm vui thấy con ham học hỏi và nỗi lo công nghệ sẽ thay thế điều gì đó rất con người ở trẻ.
Chúng ta đều muốn con dùng AI như công cụ học tập thông minh, nhưng làm sao để giữ được ranh giới mong manh giữa ‘hỗ trợ’ và ‘phụ thuộc’?
Dạy con làm bạn cùng AI – như cách ta học đi xe đạp
Nhớ ngày con tập đi xe mà không cần bánh phụ không?
Lúc đó mình đứng phía sau, vừa giữ tay lái vừa thì thầm chỉ con cách giữ thăng bằng.
AI với trẻ cũng vậy – cần có ba mẹ đóng vai trò là điểm tựa đầu tiên.
Thử bắt đầu từ những ứng dụng đơn giản như phần mềm học toán tương tác, hay công cụ kiểm tra chính tả thông minh.
Điều quan trọng là cùng con thảo luận sau mỗi lần sử dụng: ‘Theo con, tại sao chương trình lại gợi ý đáp án này?’ hay ‘Nếu không có máy tính, con sẽ giải bài này thế nào?’
Chính những câu hỏi tưởng đơn giản ấy nuôi dưỡng tư duy phản biện — thứ mà không AI nào thay thế được.
Giờ giới nghiêm kỹ thuật số – không phải để cấm đoán, mà để bảo vệ không gian riêng
Có những buổi tối đang ngồi đọc sách cùng con, chuông điện thoại reo báo có thông báo từ ứng dụng học tập.
Mình chợt nhận ra — ngay cả những công cụ hữu ích cũng có thể xâm lấn khoảnh khắc gia đình nếu ta không chủ động.
Hãy cùng con đặt ra ‘luật chơi’ rõ ràng: 30 phút học với AI xong, mình sẽ tắt toàn bộ thông báo để tập trung vào trò chơi xếp hình hay câu chuyện trước giờ ngủ.
Điều này không chỉ giúp trẻ học cách quản lý thời gian, mà còn dạy con giá trị của sự hiện diện trọn vẹn — điều công nghệ không bao giờ thay thế được.
AI giỏi giải toán, nhưng tình yêu học hỏi mới là điều con cần
Mình vẫn nhớ ánh mắt con sáng lên khi lần đầu dùng app vẽ tranh bằng AI.
Nhưng sau vài tuần, mình nhận ra con bắt đầu chọn theo gợi ý từ AI hơn là sáng tạo riêng.
Lúc ấy, mình đề nghị: ‘Cuối tuần này, hai cha con mình ra công viên vẽ theo những gì mắt thấy nhé!’
Bức tranh cây cầu gỗ méo mó con vẽ hôm ấy có thể không hoàn hảo như tác phẩm AI tạo ra, nhưng nó chứa đựng niềm vui khám phá mà mình muốn con giữ mãi.
Công nghệ hay nhất khi làm bệ phóng cho trí tưởng tượng, chứ không phải khuôn mẫu thay thế suy nghĩ.
Hành trang thật sự cho con: Tư duy độc lập trong thế giới AI
Điều khiến mình trăn trở nhất không phải là việc con dùng AI thế nào, mà là làm sao để con luôn giữ được ‘Vì sao phải như vậy?’
Những buổi trò chuyện quanh bàn ăn về tin tức công nghệ, cùng con phân tích điểm mạnh – yếu của AI trong các tình huống cụ thể… chính là ‘lớp học’ quan trọng nhất.
Khi con hiểu AI cũng có giới hạn, rằng máy móc không thể thay thế được cảm xúc hay sự đồng cảm, đó chính là lúc con thực sự làm chủ công nghệ.
Lời nhắn cho ba mẹ: Thử nghiệm cùng con là hành trình đẹp nhất
Có lần mình cật lực tìm ứng dụng học tốt nhất cho con, đến khi vợ nhẹ nhàng nhắc: ‘Anh còn chưa hỏi xem con thích học theo cách nào mà anh?’
Lời nói ấy như hồi chuông tỉnh thức.
Giờ đây, mỗi tối thứ bảy, cả nhà lại cùng ngồi khám phá một công cụ AI mới — như hai người bạn tập sự.
Đôi lúc mình sai, con lại chỉ ra cách dùng hay hơn. Khoảnh khắc ấy quý giá hơn bất kỳ tiến bộ học tập nào, vì nó cho con thấy công nghệ chỉ thật sự mạnh mẽ khi được kết nối bằng sự tò mò và tình cảm gia đình.
Nguồn: AI Pros And Cons – How Do Societies Fare With Great Power?, Forbes, 2025/09/15 17:36:04