Sáng nay đưa con gái nhỏ đến trường, tôi bỗng nhớ lời thủ thỉ của bé tuần trước: ‘Bố ơi, lớp con có bạn bảo ba mẹ phải bán nhà vì mất việc…’. Gió Songdo se lạnh mang theo mùi mưa, lòng tôi chợt thắt lại – bao nhiêu giấc mơ về mái ấm vững chắc, sự nghiệp thăng hoa đều đang rung chuyển. Nhưng khi bàn tay bé xíu nắm chặt tay tôi, tôi hiểu rằng: Đây chính là lúc chúng ta hiểu rõ hơn về những gì thực sự làm nên một ngôi nhà cho thế hệ tiếp theo.
Tấm Bản Đồ Nghề Nghiệp Không Còn Đường Thẳng – Và Cách Ta Dạy Con ‘Đi Theo Đám Mây’
5 năm trước, tôi từng vẽ cho con gái đang học mẫu giáo bức tranh nghề nghiệp với những nấc thang rõ ràng. Giờ đây, chính tôi phải học cách xóa những đường kẻ ấy để vẽ lên bầu trời đầy sao – nơi mỗi vì tinh tú là một khả năng đổi hướng, một kỹ năng mới cần tích lũy. Tối qua, hai bố con cùng xếp hình lego, tôi kể câu chuyện về chú robot có thể biến thành ô tô, máy bay hay tàu ngầm tùy hoàn cảnh. ‘Con người trong thời đại AI cũng vậy đó con,’ tôi thì thầm khi bé chọn miếng ghép màu tím. Chúng ta không còn dạy trẻ leo thang mà tập ‘nhảy đám mây’ – biết nương theo gió, đổi dáng bay, nhưng không đánh mất la bàn giá trị.
Sự thực giấu sau câu chuyện đồ chơi? Tuần trước, tôi dự họp phụ huynh tại ngôi trường cách nhà 100m. Cô giáo chủ nhiệm chia sẻ về dự án ‘Nghề Nghiệp Trong Mơ’ của lũ trẻ lớp 2. Đáng ngạc nhiên thay, 30% muốn làm youtuber, 20% mơ thành ‘người chơi game giỏi’. Không phải sự thiếu tham vọng – mà là phản chiếu trung thực của một thế giới nơi streamer kiếm hàng triệu USD, còn kỹ sư 15 năm kinh nghiệm bỗng dưng thất nghiệp. Làm cha mẹ, chúng ta cần mẫn hơn bao giờ hết trong việc giúp con nhận ra đâu là ‘cánh buồm’ (kỹ năng thích nghi), đâu là ‘ngọn hải đăng’ (giá trị cốt lõi) giữa biển cả nghề nghiệp đầy bão tố.
Cái Ôm 2 Giây Buổi Sáng Và ‘Hành Trang Tài Chính’ Cha Mẹ Cần Trao
7h sáng thứ Ba, khi cho cà phê vào bình giữ nhiệt, tôi chợt nghe tiếng bước chân lẹt đẹt. Con bé chạy vào bếp dúi vào tay tôi chiếc hũ heo đất: ‘Bố cầm đi, trong này con để dành được 120,000 won rồi!’. Hóa ra nó nghe lỏm được cuộc điện thoại tôi nói về khoản đầu tư bất ổn. Đâu phải ngẫu nhiên mà gần 50% Gen Z cảm thấy bất an tài chính dù làm việc cật lực. Vì vậy, việc dạy con về quản lý tiền từ nhỏ là rất quan trọng. Bài học lớn nhất chúng ta có thể dạy con hôm nay không phải cách kiếm thật nhiều tiền. Thay vào đó, chúng ta dạy con cách phân bổ, tiết kiệm từ sớm. Và quan trọng nhất, chúng ta dạy con rằng an ninh thực sự đến từ những khoản ‘tài sản vô hình’. Gia đình chúng tôi đã biến việc dạy con quản lý tiền thành trò chơi cuối tuần. Bé được 3 lọ: ‘Mơ lớn’ (tiết kiệm dài hạn), ‘Vui hôm nay’ (chi tiêu nhỏ), và ‘Che ô cho ai đó’ (từ thiện). Chính khi bé chọn mua đồ chơi cũ giá rẻ để dành tiền giúp bạn nghèo, tôi biết mình đang trao cho con thứ bảo hiểm mạnh nhất: lòng trắc ẩn.
Bạn có nghĩ rằng dạy con về quản lý tiền từ nhỏ là quan trọng không? Hơn 73% lao động lo mất việc dù làm tốt – con số không chỉ là cảnh báo kinh tế, mà là hồi chuông cho giáo dục gia đình. Và khi chúng ta cùng đối mặt với những thách thức tài chính, chúng ta cũng có thể tìm thấy những cách để dạy con về sự kiên cường và sự an toàn tài chính. Khi thảo luận với vợ về việc hoãn kế hoạch mua nhà, chúng tôi cố ý để con nghe được. Không phải để bé lo âu, mà để chứng kiến cách người lớn đối mặt với thay đổi. ‘Thấy không, đôi khi đi đường vòng lại phát hiện ra cánh đồng hoa đẹp hơn,’ tôi giải thích khi cả nhà chuyển sang thuê nhà gần công viên. Bữa tối thứ Sáu đã thành ‘phiên chợ mini’ nơi con học cách so sánh giá trị, đàm phán khi mua đồ second-hand – những kỹ năng sinh tồn thời bất ổn mà không sách vở nào dạy.
Giờ Kể Chuyện Đêm Khuya: Những Câu Chuyện Cổ Tích Mang Màu Áo Liền Thân
‘Ngày xửa ngày xưa, có một cô bé không xin việc ở cung điện, mà tự mở tiệm bánh nhỏ cạnh rừng…’ – câu chuyện tôi bịa mỗi tối đang dần thay đổi. Thay vì công chúa chờ hoàng tử cứu, các nhân vật giờ tự xây nhà bằng kỹ năng thủ công, học cách trồng rau trên sân thượng, hay tạo dựng cộng đồng hỗ trợ lẫn nhau. Đó chính là công cụ tinh thần chúng ta tiêm cho trẻ từ những năm tháng đầu đời. Nghiên cứu của Deloitte chỉ ra rằng 92% millennial coi ý nghĩa công việc quan trọng hơn lương cao. Đây không phải sự lãng mạn hão, mà là bài học từ những ông bố như tôi – người chứng kiến đồng nghiệp 20 năm kinh nghiệm bỗng tay trắng sau một cuộc sa thải.
Thứ năm tuần trước, khi giúp con làm dự án ‘Nghề Nghiệp Tương Lai’, tôi hướng dẫn bé phỏng vấn chú bảo vệ chung cư – người đồng thời là nghệ nhân gốm cuối tuần. ‘Không có nghề nào nhỏ hay to, chỉ có người biết thổi hồn vào công việc hay không,’ ánh mắt con sáng rỡ khi phát hiện ra thế giới muôn màu đằng sau một chiếc áo đồng phục đơn điệu. Chúng tôi bắt đầu trò ‘Phát Hiện Siêu Năng Lực’ mỗi buổi đi học về: cùng kể xem hôm nay phát hiện ai có tài năng đặc biệt (từ bác bán hàng rong giỏi tính nhẩm đến cô lao công vẽ tranh bằng chổi). Cách này không chỉ rèn sự quan sát, mà giúp con hiểu rằng an toàn nghề nghiệp thực sự nằm ở khả năng phát hiện và trau dồi ưu điểm riêng biệt.
Công Việc Có Thể Lay Động, Nhưng Gian Bếp Gia Đình Không Bao Giờ ‘Lỗi Mốt’
Sau đợt sóng sa thải ở công ty bạn thân, tôi đã đề nghị hai gia đình lập ‘Hợp Tác Nuôi Con’ cuối tuần. Mỗi gia đình đóng góp một kỹ năng: nhà mình dạy toán qua nấu ăn, nhà bạn dạy lập trình game đơn giản, nhà kia hướng dẫn trồng rau mầm. Kết quả? Bọn trẻ không chỉ học miễn phí, mà quan trọng hơn – chúng thấy cách người lớn xích lại gần nhau trong khó khăn. Giữa lúc người ta ôm lấy công việc như chiếc phao mong manh (‘job hugging’), vòng tay cộng đồng chính là thứ khiến chúng ta đủ can đảm thay đổi.
Hôm qua, khi cùng con đọc báo cáo về làn sóng ‘nghỉ hưu sớm’ của giới trẻ, tôi hỏi: ‘Nếu được tạm dừng 6 tháng, con muốn làm gì?’. Không ngần ngại, con bé hào hứng: ‘Con sẽ học nấu 20 món ăn khác nhau, làm vlog dạy bạn bè trồng cây từ hạt, và tổ chức triển lãm tranh về… những chiếc bánh hamburger!’. Khoảnh khắc ấy như lời nhắc nhở dịu dàng: đôi khi chính những cú sốc việc làm lại giúp chúng ta dũng cảm sống chậm, sống đủ – thứ ‘tài sản’ vô giá không cuộc khủng hoảng nào cướp nổi.
Ngoài trời Songdo mưa nặng hạt, tiếng cười con trẻ trong khu chung cư vẫn rộn rã như bản giao hưởng. Cầm trên tay chiếc phiếu bé vẽ tặng – ‘Chứng Chỉ An Ủi Dành Cho Người Bố’ có hình trái tim nhảy dây – tôi chợt ngộ ra: Trong thế giới đầy biến động này, những nghi lễ nho nhỏ mỗi sớm mai (bữa sáng đủ đầy, cái ôm chặt trước cổng trường, lời thì thầm ‘Mọi chuyện rồi sẽ ổn thôi’) chính là ‘quỹ khẩn cấp tâm hồn’ mà gia đình tôi kiên cố gây dựng. Và khi chúng ta đủ can đảm bước đi trong giông bão với tâm thế người dẫn đường chứ không phải nạn nhân, đứa trẻ theo sau sẽ học được bài học vô giá nhất – nghệ thuật nở hoa giữa những tảng đá gập ghềnh.
Source: For professionals in 30s, job loss fears reshape money, careers, and milestones, Livemint, 2025/09/16 03:31:22