Khi tiễn con đến trường gần nhà, cô giáo nhắc đến ứng dụng AI mới quản lý thông báo. Lòng bỗng thấy bâng khuâng: làm sao để tin tưởng những công nghệ mới này khi chúng ngày càng len lỏi vào từng ngóc ngách đời sống? Nhưng rồi nghĩ về cách chúng ta dạy con tự tin đối mặt thử thách mỗi ngày… Biết đâu bài học từ gia đình lại chính là chìa khóa.
Niềm Tin Đâu Chỉ Là Thuật Toán
Nhớ chuyện con gái lớp 4 nhà mình tập xe đạp chứ? Ngã liên tục cũng nản, nhưng nhờ mình vừa giữ xe cho con vừa động viên từng chút mà con dần tự tin hơn. Lòng tin con đặt vào ba mẹ cũng giống cách chúng ta đối diện AI trong dịch vụ công. Không thể đòi hỏi sự tin cậy tuyệt đối ngay lập tức, mà phải được vun đắp qua từng bước minh bạch. Như khi phường triển khai phần mềm xử lý hồ sơ hành chính AI, niềm tin sẽ được xây từ những chi tiết nhỏ: giải thích rõ cách vận hành, liên tục cập nhật kết quả, có đường dây phản hồi khi sai sót. Giống cách mình luôn thủ thỉ với con về từng buồn vui chuyển cấp. Tất cả đều cần thời gian và sự chân thành.
Bài Học Từ Những Tờ Giấy Nhàu Nát
Có câu nói khiến mình ám ảnh: ‘Niềm tin giống như một tờ giấy, một khi đã nhàu nát thì không bao giờ phẳng phiu trở lại’. Những hệ thống AI công cộng vận hành như cách chúng ta gìn giữ tổ ấm. Chỉ một lần sơ suất với thông tin cá nhân, một quyết định đen trắng không rõ ràng, lòng tin có thể vỡ vụn khó hàn gắn. Như lần mải công việc quên không đến đón con đúng giờ, phải mất ba tuần sau bé mới thực sự tin tưởng lại. Do vậy, mỗi dịch vụ công ứng dụng AI cần xây dựng cơ chế kiểm tra chéo nghiêm ngặt như cách ba mẹ đặt camera an ninh không phải để giám sát, mà để bảo vệ những điều quý giá nhất.
Tiếng Nói Nào Được Lắng Nghe?
Sáng nay đọc báo thấy nói về nỗi lo AI thiên kiến khiến mình chợt nhớ chuyện con trai phàn nàn điểm môn Văn. Cô giáo dùng phần mềm chấm điểm tự động nhưng lại không giải thích được tiêu chí đánh giá. ‘Như kiểu máy móc không hiểu cảm xúc của con khi viết về bà ngoại’ – con bảo thế. Tương tự, AI trong dịch vụ công phải học cách lắng nghe mọi tiếng nói trong cộng đồng như cách chúng ta lắng nghe từng đứa trẻ. Không phải chỉ ưu tiên nhóm này, bỏ quên nhóm khác. Để làm được điều này, cần thiết kế hệ thống có cơ chế phản biện đa chiều, giống cách cả nhà mình họp gia đình mỗi tối thứ bảy để cùng lắng nghe những điều chưa hoàn hảo.
Tin Tưởng Như Cách Cha Mẹ Trao Cơ Hội
Nhớ buổi con trai xin tự làm bài thuyết trình bằng AI không? Mình đã rất phân vân: trao công cụ quá sớm liệu có tốt? Nhưng rồi quyết định đồng hành cùng con – hướng dẫn cách kiểm tra nguồn thông tin, phân tích điểm mạnh/yếu của công nghệ. Kết quả? Con không chỉ hoàn thành bài tốt mà còn học được cách chủ động đặt câu hỏi ‘Tại sao máy tính nghĩ như vậy?’. Bài học này áp dụng được cả khi đối diện các dịch vụ công 4.0:
Tin tưởng nhưng không mù quáng. Dùng công cụ AI nhưng vẫn giữ tư duy phản biện
. Như cách ba luôn dõi theo từng bước con qua cổng trường — yêu thương nhưng không kiểm soát.
Nguồn: Hệ thống AI trong dịch vụ công TP.Hà Nội Latest Posts