Có những buổi tối, khi bọn trẻ cuối cùng cũng chìm vào giấc ngủ và ngôi nhà chìm vào yên tĩnh, tôi thường ngồi lại nhìn chiếc máy tính bảng con vừa dùng để học. Nó nằm đó, nhỏ bé và vô hại, nhưng chứa đựng cả thế giới bao la không ai đoán trước được.
Chatbot dạy bé làm toán, ứng dụng đọc truyện tự động, trò chơi tương tác bằng giọng nói – AI đã len lỏi vào tuổi thơ con một cách tự nhiên như hơi thở. Và trong khoảnh khắc ấy, có một câu hỏi cứ quẩn quanh: Làm sao để những điều kỳ diệu này mãi an toàn cho con?
‘Dark AI’ – Cơn Ác Mộng Không Tên Khi Trẻ Lỡ Dại Một Cú Chạm
Nhớ không, tuần trước con út vô tình nhấn vào quảng cáo trá hình thành ‘trò chơi miễn phí’, thế là cả dàn ứng dụng lạ ùa vào máy? Đó chỉ là hồi chuông đầu tiên.
Bài báo về ‘Dark AI’ tôi đọc hôm qua như giật mình tỉnh giấc – khi AI bị biến thành công cụ lừa đảo tinh vi.
Tưởng tượng cảnh con đang nói chuyện với một chatbot ‘hiền lành’, nào ngờ nó dần dụ dỗ bé chia sẻ thông tin nhạy cảm kiểu Con thử nhập ngày sinh của mẹ vào đây xem có quà không?.
Những cuộc tấn công này không ồn ào, chúng len lỏi như bóng tối, khai thác chính sự ngây thơ trong ánh mắt trẻ thơ.
Mỗi lần nhìn vợ cặm cụi kiểm tra lại cài đặt bảo mật cho máy tính bảng của con, tôi mới thấm thía nỗi lo âu thầm lặng ấy…
3 Bước Đơn Giản Mà Cha Mẹ Nào Cũng Làm Được Ngay Tối Nay
Không cần là chuyên gia công nghệ, Ai cũng có thể làm được ngay:
‘Giờ AI’ như giờ tắm của con — Cài ứng dụng hẹn giờ tự tắt thiết bị như VNPT Family Safe. Giống cách mẹ luôn đặt chuông nhắc giờ tắm cho con, công nghệ giúp ta kiểm soát thời gian con ‘tắm’ trong thế giới ảo.
‘Khoá tủ thuốc’ cho không gian số — Dùng tính năng parental control chặn truy cập vào website lạ, như cách ta vẫn cất chìa khoá tủ thuốc trên cao.
Dạy con ‘mật khẩu gia đình’ — Như có lần vợ dạy con gái lớn: ‘Khi ai đó trên mạng hỏi thông tin nhà mình, con hãy trả lời bằng câu đố của bố mẹ đặt ra’ — để phân biệt ai đang giả danh AI.
Điều Không Nên Làm: Khi Sợ Hãi Biến Ta Thành ‘Bảo Mẫu AI’ Khắc Nghiệt
Có một điều tôi từng mắc phải – cấm tiệt con dùng bất cứ thứ gì liên quan đến AI vì… sợ. Nhưng chẳng phải chính lúc ta lớn tiếng cấm đoán, trẻ lại càng tò mò khám phá theo cách riêng không kiểm soát?
Giống cách mẹ khéo léo dạy con về lửa – không phải bằng cách trốn tránh mà học cách nhóm bếp an toàn.
Chúng ta có thể cùng con thử nghiệm chatbot GPT trong bữa tối: ‘Đố AI đoán món mẹ nấu tối nay qua vài gợi ý của con’ – biến công cụ thành trò chơi gia đình, có giám sát và đầy tiếng cười.
Tình Yêu Thương – Lớp Firewall Vững Chắc Nhất
Nhớ buổi chiều con gái hỏi: ‘Bố ơi, Alexa có thay thế được mẹ kể chuyện đêm không?’ – câu hỏi ngây thơ mà chạm đến nỗi lo sâu thẳm của mọi phụ huynh.
Tôi chỉ biết ôm con vào lòng: ‘Không công nghệ nào có thể thay thế cái ôm của mẹ, giọng đọc truyện đầy ngắt quãng vì mẹ hay buồn ngủ cùng con…’.
Rồi ta cùng con thiết kế ‘AI gia đình’ – thu âm giọng kể chuyện của mẹ, lời khuyên của bố thành chatbot riêng.
Công nghệ hỏng có thể sửa, dữ liệu mất có thể phục hồi, nhưng niềm tin và sự gắn kết vun đắp hôm nay chính là tường thành vững chắc nhất bảo vệ con giữa thế giới số đầy biến động.
Nguồn: Forbes, 18/09/2025