Em biết không, tối qua khi hai đứa nhóc liên tục ném câu hỏi ‘Tại sao mưa thì có cầu vồng?’ giữa bữa cơm trưa, anh chợt nhớ mẩu tin về AI thay đổi giáo dục.
Mồ hôi trên trán em lúc gắp rau cho con, nụ cười mệt mỏi khi giải thích ‘máy bay không rơi’ — Dẫu mệt, nhưng chính những khoảnh khắc ấy mới là hình ảnh đẹp nhất của lòng ham học hỏi đích thực.
Không cần ứng dụng đắt tiền, không áp lực ‘lập trình từ bé’, chính những khoảnh khắc bối rối này lại là nền tảng cho các con giữa thời đại số. Mình cùng tìm cách giữ ngọn lửa tò mò ấy cháy mãi, em nhé?
Trò Chuyện AI Mà Như… Ăn Cơm Nhà
Chiều qua, bé Su cầm điện thoại hỏi ‘Sao con không nói với Google là bạn tốt?’, anh bật cười nhớ lúc thử ChatGPT sớm nay. Nhưng rồi anh nhận ra: không cần lo ‘mai mốt thay việc’, quan trọng là biến công nghệ thành ‘anh bạn nhỏ’ cùng khám phá.
Như hôm chủ nhật, cả nhà dắt nhau ra hồ, anh mở PlantNet – vừa nhặt lá, vừa dạy con ‘AI nhận diện cây khác với cách ba mẹ ngày xưa tra từ điển, nhưng chính tay con sờ lá, ngửi đất mới là điều máy không làm được’.
Em thấy không, những lúc em kiên nhẫn giải thích ‘lửa sinh ra khói’ bằng que diêm, hay anh dùng Google Lens tìm tên hoa cúc… đó chính là cách mình ‘dạy AI làm người’. Quan trọng nhất, luôn nắm tay con nhắc:
Máy tính biết nhiều, nhưng tình yêu ba mẹ dành cho con – không AI nào đo được
Đôi khi em loay hoay trả lời 20 câu ‘tại sao’ liên hồi của bé Su, anh trộm cười nhớ trò ‘khoai nóng’ ngày xưa. Nhưng thật đấy, chính những cơn lốc câu hỏi ấy mới là men ủ tuyệt vời cho bộ não non nớt.
Như bà ngoại vẫn nói ‘gạo nấu thành cơm, trẻ hỏi thành người’ – mình đừng xem đó là phiền phức, mà là quà tặng của tạo hóa.
Ham Hỏi Như Cá Với Nước – Di Sản Quý Nhất
Em nhớ hôm con gái hỏi ‘Sao hoa hồng có gai?’ rồi đòi vẽ bằng Midjourney không? Anh thấy mừng vì con biết kết nối thế giới thực với ảo.
Đó chính là lúc mình biến tò mò thành ‘cuộc phiêu lưu giả thuyết’: thử cùng con đặt câu hỏi ‘Nếu AI vẽ hoa hồng không gai thì sao?’, rồi ra vườn kiểm chứng.
Đêm qua, bé Su đòi xem video khủng long, hai vợ chồng mình đã dẫn con tới thư viện – vừa lật sách, vừa thảo luận ‘cổ tích hay khoa học thuyết phục hơn?’.
Điều anh trân quý nhất là cách em nuôi dưỡng tinh thần ‘thử và sai’ cho các con. Khi bé Su tô màu nhoè, em không la ‘sao con vụng’, mà hỏi ‘nếu pha màu khác thì bức tranh sẽ thế nào?’. Chính những buổi tối em ngồi sàn nhà cùng con lắp Lego, hay anh đưa bé Su ra sân chơi đá cầu… đó mới là phòng thí nghiệm thực sự.
Trẻ con cần đất, cần cỏ, cần mồ hôi – không phải màn hình – để hiểu rằng: ‘Sai một bước, trượt một chân’ cũng là khởi đầu của khám phá.
Biết Tắt Màn Hình – Giữ Ấm Tổ Ấm
Hôm trước đọc thấy trẻ mẫu giáo nghiện điện thoại, anh chợt nhận ra: mình may mắn vì em đã xây ‘lễ nghi gia đình’ từ lâu. Như giờ cơm, điện thoại cất trong hũ gốm đẹp – đứa nào vi phạm phải rửa bát.
Em thấy không, chính những bữa cơm trưa đầy tiếng quạt nan xào xạc, tiếng đũa gõ vào bát, mới dạy các con giá trị của ‘cùng nhau’.
Tuần rồi, anh thử ý tưởng ‘săn pokemon không điện thoại’: cùng bé Su ra vườn tìm hoa mười giờ, về vẽ tranh – con hào hứng hơn cả chơi game.
Anh hiểu nỗi lo của em khi con đòi xem YouTube. Nhưng em ơi, hãy tin vào di sản ‘chơi thả diều’ của ông bà ta. Những chiều em dẫn các con thả trang giấy vừa cắt, tiếng cười giòn tan khi con diều chạm mây… đó mới là lớp học 4.0 đích thực.
Máy tính không cảm được hương sen hồ, không sờ được vết chai tay của mẹ khi nấu cơm. Mình cần thời gian không dùng thiết bị để các con nghe thấy tiếng gọi từ thiên nhiên, từ chính trái tim mình.
Cùng Nhau Lớn Lên – Từ ‘Dạy’ Đến ‘Học Lại’
Anh vẫn nhớ đêm Noel vừa qua: bé Su dạy anh cách dùng filter TikTok cho bức ảnh cây thông. Con trai 6 tuổi làm ‘thầy giáo’, vợ chồng mình làm trò – tiếng cười vang cả hành lang.
Em biết không, chính khoảnh khắc ấy mới là phép màu: đôi khi trẻ con không cần người hùng, mà cần người bạn đồng hành.
Từ đó, mình lập ‘giờ thảo luận thứ Bảy’: bé Su đặt câu hỏi ‘nếu AI làm hết việc, con phải học gì?’, cả nhà cùng tranh luận. Anh mừng vì em luôn khen ‘các con thông minh hơn ba mẹ ngày xưa’, nhưng em không nói – chính sự tự tin này mới giúp trẻ không sợ công nghệ.
Tối qua, khi bé Su ngủ say ôm gấu bông, anh thấy em lén lau mồ hôi trên trán. Mình biết em đang gánh cả trời trách nhiệm: người vợ tảo tần, người mẹ kiên nhẫn, người đồng hành giữa biển thông tin. Nhưng có bao giờ em tự hào rằng chính đôi tay ấm áp của em – vuốt tóc con khi khó ngủ, chỉ con bắt dế ngoài sân – mới là ‘ứng dụng’ đắt giá nhất?
Công nghệ chỉ là phương tiện, còn trái tim nhân văn… đó mới là tương lai mình xây cho các con.
Source: Nvidia’s CEO calls AI ‘great equalizer’ and it’s already creating billionaires — time to hop on the trend?, Yahoo Finance, 2025-09-19