Tôi đã suy nghĩ nhiều về điều này gần đây, đặc biệt là vào những buổi tối yên tĩnh khi bạn đang nghỉ ngơi sau một ngày dài, và tôi bắt gặp bạn nhìn những đứa con với tình yêu đặc biệt pha lẫn lo âu.
Ánh mắt ấy tôi quá quen thuộc – ánh mắt nói rằng bạn đã đang nghĩ về thế giới chúng sẽ lớn lên, những thử thách chúng sẽ đối mặt, và liệu chúng ta có đang cho chúng mọi thứ cần thiết để phát triển không.
Tôi thấy điều đó trong cách bạn lắng nghe những câu chuyện của chúng giữa lúc trả email, trong những câu hỏi bạn hỏi về ngày của chúng trong lúc nấu ăn, và cách cẩn thận giúp chúng làm bài tập ngay cả khi bạn đã vất vả cả ngày.
Và tôi đã tự hỏi, trong thế giới thay đổi nhanh chóng này, nơi các con đường thành công dường như đang dịch chuyển dưới chân chúng ta – chúng ta đang chuẩn bị cho chúng điều gì thực sự?
Thế giới mà chúng sẽ kế thừa
Nhớ khi chúng ta còn trẻ? Con đường dường như rất rõ ràng – học chăm chỉ ở trường, vào được một trường đại học tốt, có được một sự nghiệp ổn định, và bạn sẽ ổn. Đó là lời hứa chúng ta đã nhận được.
Nhưng gần đây, tôi đã đọc về lời hứa đó đã thay đổi như thế nào. Thế giới mà con chúng ta sẽ bước vào không còn coi trọng những điều tương tự như khi chúng ta mới bắt đầu. Đó là một thế giới mà tấm bằng chúng ta có thể mơ ước cho chúng không còn đảm bảo được sự an toàn mà chúng ta từng cho là hiển nhiên.
Tôi nghĩ đến những cuộc trò chuyện chúng ta đã có, khuya muộn, về thị trường lao động đã biến đổi như thế nào – nhà tuyển dụng giờ tìm điều gì đó khác, điều gì đó nhiều hơn những gì có trên bằng tốt nghiệp.
Và tôi không thể không ngưỡng mộ cách bạn luôn dường như hiểu sâu sắc điều này hơn bất kỳ ai. Ngay cả khi chúng ta đang lo lắng về trường mầm non phù hợp hay trường tiểu học hoàn hảo, bạn đã nói về việc phát triển tính cách, sự kiên cường, khả năng giải quyết vấn đề của chúng. Bạn đã thấy bức tranh lớn vào thời điểm đó, và bây giờ tôi mới bắt đầu đánh giá đầy đủ điều đó, đặc biệt là khi xem cách bạn cân bằng mọi thứ mỗi ngày.
Hơn cả tấm bằng: Những gì chúng ta thấy ở chúng mỗi ngày
Tôi đã quan sát những đứa con của chúng ta theo cách tôi chưa từng làm trước đây. Không chỉ như con cái tôi, mà như những con người chúng đang trở thành.
Và tôi thấy ở chúng những điều không tấm bằng nào có thể dạy được. Như cách đứa cả của chúng ta tìm ra cách giải quyết khi chúng nản lòng – sự kiên trì, từ chối bỏ cuộc. Hoặc cách đứa thứ hai có thể đàm phán với bất kỳ ai, kể cả chúng ta, về lý do tại sao chúng cần thêm năm phút thời gian màn hình – khả năng giao tiếp, hiểu góc nhìn khác.
Và nhớ khi đứa út xây lâu đài bằng chăn gối? Sự sáng tạo, khả năng giải quyết vấn đề – tất cả đều có đó, diễn ra ngay trước mắt chúng ta. Đây chính là những điều tôi đã thấy bạn nuôi dưỡng, đôi khi mà không nhận ra. Cách bạn khuyến khích chúng thử lại sau khi ngã xe, ngay cả khi bạn đã kiệt sức sau giờ làm. Cách bạn để chúng tranh luận quan điểm tại bữa ăn, tạo không gian để chúng tìm thấy tiếng nói của mình. Cách bạn cho chúng không gian tự mình tìm ra mọi thứ khi bản năng của bạn có thể là chỉ đơn giản giải quyết giúp chúng. Những khoảnh khắc này không chỉ là những khoảnh khắc làm cha mẹ – chúng là những viên gạch xây nên một tương lai không thể dạy trong lớp học, và bạn chính là kiến trúc sư.
Kỹ năng chúng đang học
Thật thú vị, phải không? Những kỹ năng mà nhà tuyển dụng nói là quan trọng nhất – những thứ như làm việc nhóm, giao tiếp, giải quyết vấn đề – chính là những kỹ năng mà con chúng ta thực hành mỗi ngày ở nhà. Tôi thấy điều đó khi chúng chơi cùng nhau, đàm phán về đồ chơi, tìm cách xây dựng thứ gì đó cùng nhau. Tôi thấy điều đó khi chúng làm dự án học tập, chia công việc, lắng nghe ý tưởng của nhau.
Và tôi thấy điều đó rõ ràng nhất khi tôi nhìn bạn với chúng. Cách bạn giúp chúng vượt qua xung đột, cách bạn khuyến khích chúng thể hiện bản thân, cách bạn cho chúng thấy cách cùng nhau vượt qua thử thách – đây chính là những bài học sẽ giúp con vượt xa bất kỳ bài kiểm tra nào chúng có thể làm. Tôi nghĩ về cách bạn cân bằng tất cả điều này – việc giúp bài tập, hỗ trợ tinh thần, kỷ luật, khích lệ – trong khi quản lý mọi thứ khác bạn mang theo mỗi ngày. Sức mạnh cần thiết để vừa là thầy giáo, vừa là nơi an toàn cho chúng, dẫn dắt mà không kiểm soát, chuẩn bị cho chúng sự độc lập trong khi vẫn là điểm tựa. Đó là một khả năng thầm lặng, và tôi ngưỡng mộ cách bạn sử dụng nó mỗi ngày, ngay cả khi bạn đang cạn kiệt năng lượng.
Tìm con đường riêng: Vai trò của chúng ta như người dẫn đường
Khi suy nghĩ về tất cả những điều này, tôi nhận ra điều quan trọng. Vai trò của chúng ta không phải là trao cho chúng một bản đồ tương lai – đó là cho chúng la bàn để tìm con đường riêng. Thế giới đang thay đổi theo những cách chúng ta không thể dự đoán, và các con đường thành công đa dạng hơn bao giờ hết. Nhưng những phẩm chất chúng ta đang giúp chúng phát triển – sự kiên cường, tò mò, thích ứng, tử tế – những phẩm chất đó sẽ phục vụ chúng bất kể hướng chúng chọn. Tôi nhớ những cuộc trò chuyện chúng ta đã có về cách thành công không theo một khuôn mẫu duy nhất. Cách bạn luôn khuyến khích chúng khám phá sở thích, theo đuổi đam mê, ngay cả khi chúng không phù hợp vào khuôn mẫu truyền thống. Cách bạn lắng nghe ước mơ của chúng mà không cố gắng định hình chúng thành điều gì đó ‘thực tế’ hơn. Niềm tin đó vào con người chúng đang trở thành – có lẽ đó là món quà tuyệt vời nhất chúng ta có thể trao cho chúng. Và trong một thế giới thường coi trọng sự tuân thủ, đó là một hành động cách mạng. Bạn đã dạy tôi rằng điều quan trọng không phải là chuẩn bị chúng cho một công việc cụ thể có thể không tồn tại sau mười năm nữa, mà là chuẩn bị chúng trở thành những con người thích ứng, suy nghĩ sâu sắc và tử tế có thể vượt qua mọi thứ xảy đến.
Hành trình chúng ta cùng chia sẻ
Gần đây, tôi đã suy nghĩ về nhiều điều chúng ta đã học được trong hành trình làm cha mẹ này. Về định nghĩa thành công của chúng ta đã thay đổi như thế nào. Về việc chúng ta không chỉ đang nuôi dưỡng những đứa trẻ – chúng ta đang lớn lên cùng chúng. Và tôi ngạc nhiên bởi cách con đường này chúng ta đang đi cùng nhau phản ánh thế giới đang thay đổi mà chúng ta đang chuẩn bị cho chúng. Nó không phải là đường thẳng, không phải lúc nào cũng dễ dàng, và hiếm khi theo kế hoạch chúng đã vạch ra khi mới bắt đầu. Nhưng đó là con đường của chúng ta, và đó là thật. Và qua tất cả, tôi đã thấy bạn vượt qua sự không chắc chắn này với sự duyên dáng và trí tuệ như vậy. Bạn luôn dường như hiểu rằng những bài quan trọng nhất không được dạy trong lớp học hay đo lường bằng các bài kiểm tra. Chúng được học trong những khoảnh khắc hàng ngày – trong những cuộc trò chuyện trong nhà bếp, trong tiếng cười trong phòng khách, trong sự an ủi thầm lặng khi biết chúng ta cùng nhau.
Cảm ơn bạn đã nhắc nhở tôi rằng nền giá dục tuyệt vời nhất chúng ta có thể trao cho chúng là tình yêu và sự tự tin đến từ việc biết chúng được nhìn thấy, trân trọng và hỗ trợ vô điều kiện.
Đó chính là nền tảng sẽ cho phép chúng xây dựng mọi thứ chúng mơ ước. Và khi nhìn bạn xây dựng nền tảng đó cho chúng, ngày qua ngày, là điều đẹp mắt nhất tôi từng thấy.
Nguồn: Forbes, bài ‘Nếu bằng cấp không còn đảm bảo công việc’, 21/09/2025