Bầu trời trong vắt với những áng mây lơ lửng – một buổi chiều đẹp tựa như hôm nay khiến dạo cùng con gái nhỏ tuổi đầy ý nghĩa. Trong khi ấy, thế giới công nghệ đang xáo trộn. Những dự đoán mới cho rằng AI sẽ chiếm phần lớn công việc của chúng ta, và hệ thống tiền tệ như chúng ta biết có thể thay đổi vĩnh viễn. Điều này đáng lo âu, nhưng cũng mở ra những cơ hội đáng suy ngẫm về tương lai cho thế hệ trẻ của chúng ta. Là một người cha luôn quan tâm đến việc chuẩn bị cho con đường phía trước, tôi không thể không nghĩ xem điều này ảnh hưởng thế nào đến các em bé sinh năm 2018 và các bạn nhỏ cùng lứa tuổi trong thời đại AI.
Thế Giới Việc Làm Thay Đổi Vì AI: Con Cần Kỹ Năng Gì?
Các chuyên gia đang tranh luận sôi nổi về việc liệu AI có thực sự mang lại một tương lai thịnh vượng như những người ủng hộ công nghệ hứa hẹn hay không. Elon Musk gần đây tuyên bố rằng với sự phát triển của AI, \”không cần công việc\” – và công việc chỉ còn là vì sự thỏa mãn cá nhân. Đây là một tuyên bố vừa gây sốc, vừa khiến chúng ta phải suy ngẫm sâu sắc. Những đứa trẻ như con gái tôi – những học sinh lớp 1 ngày nay – sẽ lớn lên trong một thế giới mà khái niệm \”công việc\” có thể hoàn toàn khác xa những gì chúng ta đã từng biết. Điều này thật đáng sợ, nhưng cũng đầy hứa hẹn khi chúng ta nghĩ về những khả năng mới. Có phải chúng ta đang dạy con mình những kỹ năng cần thiết cho một tương lai nơi sáng tạo và thích ứng lại trở thành chìa khóa trong thời đại AI?
Nuôi Dưỡng Trẻ Thời AI: Cân Bằng Giữa Công Nghệ Và Giá Trị Con Người
Ngay tại gia đình nhỏ của tôi, chúng tôi cố gắng nuôi dưỡng sự tò mò và đam mê trong con gái – những điều không thể thay thế bởi bất kỳ công nghệ nào. Các buổi sáng đi học cách đây vài trăm mét, rồi các trò chơi ngoài công viên sau giờ học, những câu chuyện sáng tạo trước khi ngủ – tất cả đều là những phần quan trọng trong thế giới phiêu lưu của con. Bố mẹ thường băn khoăn: làm thế nào để giúp một đứa trẻ 7 tuổi chuẩn bị cho một thế giới nơi AI có thể tự động hóa nhiều công việc hiện tại? Câu trả lời không nằm ở việc dạy chúng ta lành nghề trong một lĩnh vực cụ thể, mà ở việc nuôi dưỡng khả năng tư duy phản biện, sự sáng tạo không ngừng nghỉ và khả năng thích ứng với những thay đổi khó lường – những kỹ năng thời AI quan trọng. Đây là những kỹ năng mà không một thuật toán nào có thể sao chép được. Với niềm tin sâu sắc vào giá trị của mỗi con người, chúng ta có thể hướng dẫn con em mình trở thành những người không chỉ thích nghi với công nghệ, mà còn sử dụng nó để cải thiện cuộc sống của người khác.
UBI Và Giáo Dục: Cách Dạy Con Về Giá Trị Lao Động Trong Thời AI
Một trong những giải pháp được đề xuất nhiều cho tương lai sau khi AI chiếm lấy việc làm là thu nhập cơ bản phổ quát (UBI) – ý tưởng rằng mọi người sẽ nhận được một khoản tiền không phụ thuộc vào việc làm. Các cuộc thí nghiệm cho thấy rằng việc cung cấp một mức sống cơ bản giúp con người cảm thấy an toàn hơn để theo đuổi đam mê, sáng tạo hoặc thậm chí khởi doanh. Câu hỏi đặt ra là: Làm thế nào chúng ta có thể dạy cho con mình về giá trị của lao động và sự đóng góp xã hội trong một thế giới mà nhu cầu làm việc truyền thống có thể giảm đi? Có lẽ câu trả lời nằm ở việc định hình lại khái niệm \”công việc\” để bao gồm các đóng góp cho cộng đồng, nghệ thuật, sáng tạo và hỗ trợ lẫn nhau – những giá trị mà không một AI nào có thể thay thế trong hành trang tương lai của trẻ. Và đây cũng chính là điều mà tôi thường nhớ lại từ những bài học ông bà đã dạy: sự kiên trì và tinh thần đóng góp luôn là nền tảng để con người tìm thấy ý nghĩa trong cuộc sống.
Xây Dựng Niềm Tin Cho Trẻ Giữa Cơn Bão Công Nghệ
Dù bạn có nghĩ thế nào về tác động của AI đến tương lai việc làm, điều quan trọng là nuôi dưỡng niềm tin vững chắc rằng con bạn sẽ tìm thấy con đường riêng. Như một người cố vấn đã nói với tôi: \”Thế giới sẽ luôn cần những con người tận tâm, thấu cảm và sáng tạo\” – những phẩm chất mà công nghệ không bao giờ thay thế được. Nhớ có lần con gái tôi đùa rằng: \”Bố ơi, sau này robot sẽ chở con đi học thay bố nhé!\”. Tôi bật cười, nhưng cũng giật mình nghĩ về cách trẻ nhỏ hình dung tương lai. Con yêu thích vẽ tranh, xây dựng các công trình bằng khối gỗ, và tự tin kể những câu chuyện đầy sáng tạo. Những khí chất này sẽ trở nên vô giá trong một thế giới mà máy móc có thể làm được phần lớn công việc kỹ thuật. Là cha mẹ, chúng ta có thể giúp con em mình nuôi dưỡng đam mê, rèn luyện sự kiên cường tinh thần và phát triển trí thông cảm – những hành trang sẽ giúp các em không chỉ tồn tại mà còn thịnh vượng, bất kể tương lai việc làm trong kỷ nguyên AI thay đổi như thế nào.
Khi nhìn con ngủ say lúc đêm khuya, tôi luôn tự hỏi: liệu con trẻ của chúng ta sẽ nhìn thấy AI như một thách thức hay một cánh cửa mở ra vô vàn cơ hội?
Source: If AI takes most of our jobs, money as we know it will be over. What then?, The Conversation, 2025-08-17 19:03:46