Bạn có nhớ những câu chuyện về các CEO bắt đầu từ vị trí thấp nhất và leo lên đỉnh cao? Mary Barra của GM khởi đầu từ dây chuyền lắp ráp năm 18 tuổi, giờ đây câu chuyện đó có thể trở thành dĩ vãng. Với dự báo rằng AI có thể thay thế 50% công việc entry-level trong 5 năm tới, thang sự nghiệp truyền thống đang đứng trước nguy cơ bị phá vỡ. Là cha mẹ, chúng ta cần chuẩn bị gì cho con khi những bậc thang đầu tiên này đang dần biến mất? Vậy thì cha mẹ cần làm gì?
AI Đang ‘Ăn Mất’ Những Bước Chân Đầu Tiên?
Theo nghiên cứu từ Revelio Labs, số lượng tuyển dụng cho vị trí entry-level tại Mỹ đã giảm khoảng 35% kể từ đầu năm 2023. Dario Amodei, CEO của Anthropic, dự đoán AI có thể loại bỏ một nửa số công việc văn phòng cấp entry trong vòng 5 năm tới. Đây không chỉ là vấn đề việc làm mà là hệ thống này đang dần sụp đổ.
Những công việc entry-level từng là bệ phóng quan trọng – nơi người trẻ học hỏi kỹ năng, xây dựng mối quan hệ và từng bước thăng tiến. Giờ đây, khi AI có thể làm những công việc này hiệu quả hơn với chi phí thấp hơn, cả một thế hệ có thể mất đi cơ hội ‘khởi đầu từ dưới lên’. Bạn có thấy lo lắng không?
Những Kỹ Năng Nào Mà AI Không Thể Thay Thế?
Trong thế giới mà máy móc ngày càng thông minh, những phẩm chất con người lại càng trở nên quý giá. Thay vì lo lắng về những gì AI sẽ lấy đi, hãy tập trung vào những gì chúng ta có thể xây dựng: sự sáng tạo, tư duy phản biện, khả năng hợp tác và trí tuệ cảm xúc.
Hãy thử nghĩ về những buổi tối gia đình cùng thảo luận về công nghệ, hay những buổi chiều cùng con xây dựng mô hình từ những vật liệu tái chế – không phải để tạo ra sản phẩm hoàn hảo, mà để khuyến khích tư duy giải quyết vấn đề và sáng tạo. Những kỹ năng này sẽ luôn thuộc về con người, dù AI có tiến bộ đến đâu.
Làm Thế Nào Để Chuyển Từ ‘Leo Thang’ Sang ‘Xây Cầu’?
Nếu thang sự nghiệp truyền thống đang lung lay, có lẽ đã đến lúc nghĩ về những mô hình mới. Thay vì một con đường thẳng đứng, tương lai có thể cần những cây cầu nối đa chiều – nơi người trẻ có thể di chuyển linh hoạt giữa các lĩnh vực, dự án và vai trò khác nhau.
Điều này đòi hỏi một tư duy mới về học tập và phát triển. Không còn là ‘học một lần, làm cả đời’ mà là học tập suốt đời, thích ứng liên tục. Như Aneesh Raman của LinkedIn nhận định: ‘Cái gãy đầu tiên là bậc thang dưới cùng của thang sự nghiệp’. Liệu chúng ta đã sẵn sàng thay đổi tư duy giáo dục chưa?
Những Bước Thiết Thực Cha Mẹ Có Thể Làm Hôm Nay
Đầu tiên, khuyến khích sự tò mò tự nhiên: Thay vì ép con học theo khuôn mẫu, hãy tạo không gian để con khám phá sở thích và đam mê của riêng mình. Một đứa trẻ biết đặt câu hỏi và tìm tòi sẽ luôn có lợi thế trong thế giới luôn thay đổi.
Tiếp theo, xây dựng tư duy phát triển: Dạy con rằng thất bại không phải là điểm dừng mà là bước đệm để học hỏi. Khi AI thay đổi nhanh chóng, khả năng thích ứng và học hỏi từ sai lầm sẽ là kỹ năng sống còn.
Cuối cùng, cân bằng giữa công nghệ và trải nghiệm thực: Cho con tiếp xúc với công nghệ một cách có chủ đích, nhưng đồng thời đảm bảo con có đủ thời gian cho các hoạt động thể chất, giao tiếp xã hội và khám phá thiên nhiên.
Tương Lai Vẫn Mở Dù AI Có Tiến Bộ Đến Đâu
Mặc dù những dự báo về AI có thể khiến chúng ta lo lắng, nhưng lịch sử đã chứng minh con người luôn tìm ra cách thích ứng và phát triển. Cách đây vài thập kỷ, internet cũng từng được xem là mối đe dọa với việc làm, nhưng rồi nó đã tạo ra cả một thế hệ nghề nghiệp mới.
Vai trò của chúng ta không phải là bảo vệ con khỏi tương lai, mà là trang bị cho con những công cụ và tư duy cần thiết để định hình tương lai đó. Khi nhìn con chơi đùa, tôi tin rằng với sự hỗ trợ đúng đắn, thế hệ tiếp theo không chỉ thích nghi mà còn có thể dẫn dắt sự thay đổi này.
Cuối cùng, dù thế giới có thay đổi thế nào, những giá trị nhân văn – sự đồng cảm, tính trung thực, tinh thần trách nhiệm – sẽ luôn là nền tảng vững chắc cho mọi thành công. Và đó là điều không công nghệ nào có thể thay thế được.
Nguồn: AI isn’t just ending entry-level jobs. It’s ending the career ladder, CNBC, 2025/09/07