Ôi những tin tức về AI thay thế 300.000 việc làm chính phủ khiến không ít phụ huynh trằn trọc! Bạn có bao giờ tự hỏi liệu điều này có chạm đến thế giới nhỏ bé của con trẻ? Giống như lúc chọn ứng dụng du lịch dẫn cả nhà khám phá Seoul – tiện thật nhưng ta vẫn muốn biết ai đang cầm lái. Sự thay đổi này không ồn ào như cơn bão. Nó thầm lặng như làn gió heo may đầu thu, len lỏi vào từng góc đời con trẻ. Biết không, có hôm con gái mình hỏi: “Bố ơi, robot có thể đi học thay con không?”. Tim mình thắt lại, nhưng rồi chợt nhận ra: Đây chính là lúc chúng ta cần hành động khôn ngoan!
AI thực sự đang điều hành chính phủ như thế nào?
Nhiều báo giật tít “300.000 việc biến mất”, KHÔNG NÊN HOẢNG SỢ! Sự thật thì AI trong chính phủ đang ở giai đoạn tập đi – vừa đáng mong đợi lại cần người dìu từng bước. Chuyên gia Meg Young từ Data & Society chia sẻ: “Chúng ta mới ở những ngày đầu khám phá AI hữu dụng thế nào cho chính phủ”. Hiện tại, những “bot trợ lý” chỉ giúp soạn email hay tóm tắt văn bản, như đứa trẻ mới biết phân loại đồ chơi. Bạn đã bao giờ thấy con tập đi mà không cần người dìu? Chắc chắn là không rồi! Ngay cả Google hay OpenAI cũng đang mò mẫm tìm cách ứng dụng, bởi lẽ AI chưa đủ chín để thay thế quyết định phức tạp. Điều này khiến mình nhớ đến lần đầu con yêu thử nấu canh rau – bé hào hứng nhưng vẫn cần tay mẹ nêm nếm. Có hôm bé còn hỏi: “Robot có nêm được mắm ngon không?”. Mình cười bảo: “Robot thì nhanh, nhưng vị mẹ nấu mới là gia vị đặc biệt!”
Chính phủ Mỹ đã ra sắc lệnh hành pháp năm 2023 với 13 yêu cầu cụ thể, và báo cáo mới nhất từ Văn phòng Tổng chưởng lý cho thấy các cơ quan đang từng bước xây nền móng cho “căn nhà AI”. Như người từng lặn lội trong dữ liệu, mình hiểu rõ: Mọi thay đổi lớn đều bắt đầu từ những viên gạch nhỏ, kiên nhẫn và có lộ trình. Nào cùng xem tiếp phần sau để biết điều này ảnh hưởng thế nào đến gia đình ta!
Sự thay đổi này ảnh hưởng gì đến gia đình bạn?
Bạn có hình dung được thế giới của con bạn 20 năm nữa sẽ ra sao? Nếu những hệ thống AI quản lý an sinh xã hội hay tuyển dụng mà thiếu minh bạch, thì kỹ năng gì sẽ giúp chúng đứng vững? Câu chuyện từ Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Quốc gia khiến mình trằn trọc: phần mềm nhận diện khuôn mặt sai lệch gấp 100 lần với người da màu. Có lần con gái mình hỏi: “Bố ơi, sau này máy tính có quyết định con được đi học không?”. Tim mình rụng rời, nhưng rồi bình tĩnh: Đây chính là lúc cần trang bị cho con kỹ năng “tư duy thẩm vấn”! Đừng chỉ lo “giao việc” cho công nghệ, mà hãy dạy con hỏi: “Tại sao lại thế?”. Chứ đừng như lần mình định dùng AI chọn thực đơn – kết quả là cả nhà ăn cơm với… dưa muối và trà đá!
Hãy thử trò đùa nhỏ trên bàn cơm: “Con nghĩ chiếc máy pha cà phê thông minh kia có biết pha đúng vị ba yêu không?”. Qua đó, ta gieo mầm phân biệt giữa “tiện lợi” và “trí tuệ nhân văn”. Như người Việt xưa dạy: “Cây cứng mới chịu được gió lớn”, kỹ năng sáng tạo và đồng cảm – thứ AI không sao thay thế – mới là điểm tựa cho con. Gia đình mình thường kết hợp trò chơi truyền thống với công nghệ, như dùng ứng dụng học gấp giấy để đố vui khi nấu cơm trộn vào cuối tuần. Thấy con hồn nhiên sáng tạo thế, mình chợt nhận ra: Chính sự trong trẻo ấy mới là điều máy móc không bao giờ sao chép được!
Làm sao để nuôi dưỡng kỹ năng tương lai cho con?
Mình hay ví von: “Dạy con dùng công nghệ giống như tập cho bé đi xe đạp – ban đầu cần bánh phụ, nhưng rồi phải cất ra để con tự cân bằng”. KHÔNG NÊN LO LẮNG QUÁ ĐÂU! Điều đáng quý không nằm ở “bao nhiêu giờ” màn hình, mà ở “chất lượng tương tác”. Đơn giản thế này: Sau khi xem video về robot giao hàng, hãy cùng con ra công viên thử “giao hàng bằng xe đạp đồ chơi”. Như có hôm con gái mình tổ chức “siêu thị mini” với lá cây và hoa, tự nghĩ cách phân loại hàng hóa. Thấy con sáng tạo thế, mình bật cười: “Trí tưởng tượng trẻ thơ chính là công nghệ cao nhất!”
Nhiều bậc cha mẹ lo âu về “thị trường lao động tương lai”, nhưng hãy nhìn xa hơn: Những em bé được khuyến khích giải quyết bài toán thực tế (như tự sửa đồ chơi hỏng) sẽ phát triển kỹ năng “chuyển đổi tư duy” nhanh hơn. Như có lần con gái mình cố sửa chiếc xe đồ chơi gãy, mình ngồi bên động viên: “Cứ thử đi con!”. Kết quả? Chiếc xe thì hỏng tiếp, nhưng con tự tin hơn hẳn. Đấy chính là những kỹ năng cần thiết cho tương lai. Như người thợ mộc chọn gỗ tốt, hãy ưu tiên “trang bị nội tâm” cho con: lòng dũng cảm thử sai, khả năng hợp tác – thứ không phần mềm nào dạy được.
Bắt đầu từ đâu để chuẩn bị cho con?
Không cần phải chờ đến khi có robot phục vụ bữa ăn, hãy bắt đầu từ những điều nhỏ xinh:
Thứ nhất, biến chợ truyền thống thành phòng thí nghiệm! Khi thấy con chạy qua quầy hàng quét mã QR, hãy hỏi: “Con ơi, em bé trong máy tính có biết bao nhiêu bác nông dân đã chăm chỉ trồng nên trái táo này không?”. Qua đó, bé hiểu giá trị đằng sau công nghệ. Bạn biết không, có hôm con gái mình còn tự tính tiền giúp bác bán hàng – dù sai vài trăm nhưng sự hào hứng ấy mới đáng quý!
Thứ hai, thiết kế “thời gian thám hiểm không màn hình”: vẽ bản đồ công viên yêu thích bằng phấn màu, hay chơi trò “tìm kho báu tự nhiên” (lá hình trái tim, viên sỏi sáng bóng). Như dòng sông nhỏ uốn lượn, những trải nghiệm thực sẽ nuôi dưỡng tâm hồn con vững chãi. Mình mà không nói thì các mẹ cũng biết: Trẻ con Việt Nam ngày nay cần lắm những giây phút hồn nhiên như thế!
Thứ ba, đừng lo sợ đến mức muốn “hack” vào máy tính chính phủ nhé! Thay vào đó, hãy thành “đội ngũ giám sát AI gia đình”. Khi xài app đặt xe, cùng con bàn: “Nếu chiếc xe không đến, ta có kế hoạch B nào không?”. Điều này không chỉ giảm lo âu, mà dạy con bài học về sự sẵn sàng – một kỹ năng tương lai quan trọng mà cả chính phủ cũng đang học từng ngày.
Và hãy nhớ: Chính những giây phút nhỏ bé bên con – khi ta cùng cười khúc khích ở chợ phiên, cùng đổ mồ hôi sửa chiếc xe đồ chơi – mới là “phần mềm” bất diệt trong lòng trẻ. Một ngày nào đó, khi AI đã xử lý mọi thứ, điều còn đọng lại sẽ là tình yêu và sự kiên nhẫn chúng ta đã trao cho con.
Nguồn: Is AI Running the Government? Here’s What We Know, Gizmodo, 2025/08/30 16:47:50
Latest Posts