Mùa hè năm nay với bầu trời quang đãng và nhiệt độ ấm áp 26.7°C cho phép gia đình chúng tôi có những giờ phút vui chơi ngoài trời vô cùng đáng nhớ. Những trải nghiệm tự nhiên này khiến tôi suy ngẫm về cách công nghệ, đặc biệt là AI, đang định hình tương lai giáo dục của con gái. Khi con gái tôi vui vẻ đạp xe xung quanh công viên, tôi không thể không nghĩ đến cách thế giới đang thay đổi và những điều chúng ta có thể làm để chuẩn bị cho con.
Làn sóng AI: Trái tim có đang đi trước đầu?
Khi con gái tôi vui vẻ tự hào kể về những dự án ‘siêu thông minh’ mà học sinh lớp khác làm với trí tuệ nhân tạo, tôi không thể không mỉm cười. Bạn biết đấy, có một khoảnh khắc nào đó giữa sự hào hứng của trẻ nhỏ và nỗi băn khoăn của người lớn, khi ta tự hỏi: chúng ta có đang quá tập trung vào những gì AI hứa hẹn mà bỏ qua thực tế của việc triển khai AI?
Sâu bên trong, một câu hỏi lớn đặt ra: chúng ta có đang áp đặt quá nhiều áp lực công nghệ lên tương lai của con em mình? Chắc hứa nhiều bố mẹ cũng từng cảm thấy như vậy standing giữa hai thế giới – công nghệ phát triển và giá trị truyền thống.
Như nghiên cứu chỉ ra, có một khoảng cách đáng kể giữa tham vọng và thực hiện tại hầu hết công ty. Trong khi 93% các tổ chức tại Mỹ và Anh coi công nghệ AI là ưu tiên kinh doanh, hơn một nửa không có đủ nhân tài lành nghề để thực thi chiến lược AI. Giống như học một ngôn ngữ mới, chỉ có đam mê thì chưa đủ đâu. Cả kiên nhẫn và thực hành mới quan trọng!
Cuộc sống của con trẻ cũng như vậy. Chúng tôi khuyến khích con khám phá thế giới xung quanh một cách tự nhiên, qua những trò chơi đơn giản và những câu chuyện kể. Công nghệ AI có thể là một công cụ tuyệt vời, nhưng nó không thể thay thế cho sự phát triển tự nhiên của tâm hồn và trí óc trẻ thơ. Trong văn hóa Việt mình, “Lá lành đùm lá rách” – có lẽ chúng ta nên cùng nhau chia sẻ kiến thức về cách cân bằng công nghệ và phát triển tự nhiên.
Khoảng cách giữa lời hứa và thực tiễn triển khai AI như thế nào?
Hãy tưởng tượng bạn có một công cụ tuyệt vời – một cỗ máy có thể giải quyết mọi vấn đề của bạn. Nhưng sau đó, bạn nhận ra rằng bạn không có đủ kiến thức để sử dụng nó, không đủ dữ liệu để nuôi dưỡng nó, và không đủ kỹ năng để thực sự biến nó thành hoạt động hiệu quả. Đây chính là những gì nhiều công ty đang đối mặt với công nghệ AI hiện nay.
Nghiên cứu từ MIT Sloan cho thấy một sự chênh lệch lớn: trong khi 73% các công ty tiên phong có thực hành quản trị dữ liệu tốt, chỉ có 34% các công ty thí nghiệm và 30% các công viên thụ động làm được như vậy.
Vậy điều này có ý nghĩa gì đối với chúng ta là cha mẹ? Giống như dạy con học vẽ hay chơi nhau, chúng ta cần cân bằng giữa hộp màu sặc sỡ (công nghệ mới) và khuyến khích sự sáng tạo từ những điều gần gũi (thực tế cuộc sống). Khi con bạn mải mê với một ứng dụng giáo dục AI, liệu có một thế giới kỳ diệu đang bị bỏ lỡ ngoài kia không? Con tôi yêu thích những hoạt động đơn giản như xây lâu đài bằng cát hay quan sát kiến trong công viên – những trải nghiệm đó dạy cho cô bé sự kiên nhẫn và khả năng quan sát mà không công nghệ nào có thể thay thế.
Xây dựng tương lai vững chắc với AI cần những yếu tố gì?
Những công ty thành công nhất trong việc triển khai AI không chỉ tập trung vào công nghệ – họ tập trung vào con người. Họ hiểu rằng giảng viên quản lý cần hiểu rõ AI có thể và không thể làm gì ở đâu giá trị có thể được tạo ra và cách chuẩn bị tổ chức cho những thay đổi sắp tới.
Các kỹ năng quan trọng mà doanh nghiệp đang tìm kiếm – phân tích dữ liệu, kỹ sư học máy, kỹ sư dữ liệu – cũng là những kỹ năng mà trẻ em tương lai sẽ cần. Nhưng thay vì đẩy con vào áp lực học hành sớm, chúng tôi chọn cách đơn giản hơn: khuyến khích sự tò mò tự nhiên của con qua những câu hỏi “Tại sao?” và những chuyến khám phá thế giới xung quanh.
Hôm nọ, con gái tôi tò mò hỏi tại sao trời lại xanh trong khi cát lại màu vàng. Trái tim tôi nóng lên vì niềm vui chân chính của sự khám phá khi nghe cô bé đặt câu hỏi. Câu hỏi đơn giản đó đã dẫn đến một buổi chiều thảo luận thú vị về ánh sáng mặt trời và vật chất. Đó chính là loại học tập sâu sắc mà công nghệ AI có thể hỗ trợ nhưng không bao giờ thay thế.
Làm thế nào để cân bằng giữa công nghệ và phát triển tự nhiên?
Khi bầu trời quang đãng của tháng Tám cho phép chúng tôi tận hưởng tự nhiên ngoài trời, tôi nhận ra rằng tương lai tốt nhất có đến từ sự cân bằng giữa công nghệ và những giá trị cơ bản. Giống như câu nói “Có công mài sắt, có ngày nên kim”, chúng ta cần kiên nhẫn trong việc cân bằng giữa công nghệ và phát triển tự nhiên.
Các nghiên cứu cho thấy rằng sử dụng AI trong giáo dục có thể mang lại lợi ích lớn khi được thực hiện một cách có chủ đích và có thiết kế phù hợp với độ tuổi. Nhưng công nghệ chỉ nên bổ trợ cho phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, tập trung vào khám phá, sáng tạo và phát triển kỹ năng xã hội.
Khuyến nghị cân bằng công nghệ cho gia đình Việt Nam:
- Giới hạn thời gian sử dụng thiết bị số mỗi ngày
- Chọn ứng dụng giáo dục chất lượng thay vì giải trí thuần túy
- Duy trì hoạt động ngoài trời ít nhất 1 giờ/ngày
- Cân bằng giữa học công nghệ và học kỹ năng thực tế
Với gia đình tôi, điều đó có nghĩa là thiết lập những giới rõ ràng về thời gian sử dụng thiết bị số, nhưng cũng không cấm đoán hoàn toàn. Công nghệ trong ngày thường, chúng tôi sẽ cùng nhau tìm hiểu một ứng dụng giáo dục thú vị, còn buổi chiều dành cho những hoạt động ngoài trời như đạp xe cùng bạn bè. Nhưng liệu chúng ta có đang bỏ lỡ điều gì nếu luôn gắn bó với công nghệ? Chính sự cân bằng này đang giúp con phát triển toàn diện, vừa có được lợi ích từ công nghệ mà vẫn giữ được kết nối với thế giới tự nhiên xung quanh.
Trong giáo dục truyền thống của người Việt Nam, chúng ta luôn coi trọng sự thận trọng và trải nghiệm thực tế. Có lẽ cách tiếp cận tốt nhất là tích hợp AI một cách có chọn lọc, không vội vàng và luôn đặt lợi ích phát triển toàn diện của trẻ lên hàng đầu.
Source: AI hype vs. business reality: the race to meaningful implementation, Tech Radar, 2025/08/29
Latest Posts