Mới đây, một khảo sát của Gallup khiến tôi ngừng lại suy ngẫm: 6 giờ mỗi tuần – đủ để xây cả lâu đài Lego hay nấu nồi canh chua gia đình! Khoảng thời gian ấy giờ được 60% giáo viên tại Mỹ tiết kiệm nhờ AI. Vậy cụ thể, những lợi ích này đến từ đâu? Và đằng sau những con số ấn tượng ấy, liệu chúng ta – những phụ huynh – đang đứng trước cơ hội nào để cùng con khám phá thế giới công nghệ đầy mới mẻ này?
AI Giúp Giáo Viên Tiết Kiệm Thời Gian Như Thế Nào?
Khảo sát từ 2,232 giáo viên Mỹ cho thấy bức tranh đầy bất ngờ: 84% giáo viên tiết kiệm thời gian khi soạn giáo án, 75% khi chấm bài tập, và 60% khi điều chỉnh tài liệu phù hợp với học sinh khuyết tật (nguồn: Gallup). Tôi chợt nhớ đến những lần cùng con làm bài tập về nhà, giáo viên luôn kịp thời gửi phản hồi chi tiết – hóa ra đằng sau đó có thể là sự hỗ trợ đắc lực từ những thuật toán AI học tập thông minh.
AI không chỉ là công cụ tiết kiệm thời gian, mà còn mở ra cơ hội học tập công bằng hơn. Thử hình xem: Khi các thiết bị chuyển văn bản thành giọng nói hay phiên dịch tự động hỗ trợ học sinh khiếm thính/khuyết tật ngôn ngữ, điều đó khiến tôi thấy công nghệ giáo dục này như chiếc phao hỗ trợ học sinh đặc biệt. Có bao giờ ta nghĩ, những điều tưởng phức tạp lại có thể trở nên gần gũi như ánh đèn đường soi bước con đến trường?
Phụ Huynh Nên Đối Mặt Với AI Trong Giáo Dục Ra Sao?
Mọi sự đổi mới đều đi kèm với những hoài nghi chính đáng. Khi vẫn còn 28% giáo viên phản đối sử dụng AI trong lớp học, tôi hiểu rằng nhịp tim phụ huynh như mình có thể đập nhanh hơn đôi chút. ‘Liệu con có bị phụ thuộc vào máy móc? Kiến thức có bị xáo trộn khi giáo viên dùng trợ lý ảo?’ – những câu hỏi không của riêng ai.
Thế nhưng Gallup chỉ ra điều thú vị: 35% giáo viên tin rằng học sinh sử dụng AI học tập đều đặn sẽ có động lực và chuẩn bị tốt hơn cho công việc tương lai (nguồn: The 74). Và còn nhớ lần con bé hào hứng chỉ tôi xem phần mềm AI vẽ tranh từ những nét nghuệch ngoạc của em – tôi đã thấy mầm sáng tạo không hề mất đi, mà được thổi bùng lên từ công nghệ. Việc cân bằng giữa hoài nghi và cởi mở không phải là cách giúp con tự tin khám phá công nghệ sao?
Hành Trang Cho Thế Hệ Tương Lai: Cha Mẹ Cần Chuẩn Bị Gì?
Với 37% giáo viên đang dùng AI hàng tuần để điều chỉnh tài liệu học tập phù hợp với từng học sinh, tôi tự hỏi liệu chúng ta – những phụ huynh – có thể làm gì để chuẩn bị cho con trước làn sóng ứng dụng AI giáo dục này.
Câu trả lời không nằm ở những buổi học lập trình căng thẳng hay bài giảng khô khan, mà từ những câu hỏi giản đơn: ‘Con nghĩ chiếc đèn tự bật/tắt này hoạt động thế nào?’ hay ‘Nếu được tạo một robot giúp việc nhà, con muốn nó làm gì đầu tiên?’. Hãy bắt đầu bằng cách khơi gợi trí tò mò và tư duy phản biện của con.
Như lần tôi cùng con thử nghiệm ‘máy dò nói dối’ tự chế. Tiếng cười giòn tan khi chiếc máy phát sáng lúc ai đó nói ‘Con… chưa đánh răng!’ – bài thử nghiệm đơn giản ấy dạy chúng ta về trung thực còn hơn cả lời giảng. Chẳng phải những bài học đạo đức trong thời đại số nên được trao truyền tinh tế như thế?
Ba Cầu Vồng Sau Mưa: Để AI Trở Thành Bạn Đồng Hành
Nếu có ba điều các nghiên cứu và bản thân tôi rút ra được về cách phụ huynh ứng xử với AI trong giáo dục, đó sẽ là:
- Tập trung vào quy trình, không chỉ kết quả: Khen ngợi khi con biết cách đặt câu hỏi cho AI để tìm thông tin thay vì chỉ chăm chăm vào đáp án cuối cùng
- Cân bằng giữa kỹ thuật số và thế giới thực: Dù AI có phân tích hướng dẫn nấu ăn hay, không gì bằng việc cùng con vào bếp thực hành
- Xem công nghệ như công cụ mở rộng trí tưởng tượng: Những bức vẽ do AI tạo ra từ ý tưởng của con có thể là bệ phóng cho những câu chuyện sáng tạo tiếp theo
Như Zach Hrynowski từ Gallup nhận định: ‘Các giáo viên đang thử nghiệm cách sử dụng AI để bổ trợ chứ không thay thế họ’. Gia đình chúng ta chẳng phải cũng đang học cách ứng xử cân bằng như thế sao?
Những Câu Hỏi Lắng Đọng
Trước khi buổi chiều nhường chỗ cho hoàng hôn, tôi thường nhẩm lại những điều quan trọng. Phải chăng điều thực sự đáng quan tâm không phải là liệu AI có ‘tốt’ hay ‘xấu’, mà là chúng ta đang dùng nó để nuôi dưỡng điều gì trong thế hệ tiếp theo? Liệu những giờ tiết kiệm được nhờ công nghệ có đang được biến thành thời gian chất lượng để kết nối sâu sắc hơn với học sinh?
Và khi nhìn những ngón tay bé xíu lật từng trang sách, tôi tự hỏi liệu chúng ta có đủ can đảm để cùng con vừa bước đi trên con đường truyền thống, vừa mở cánh cửa vào thế giới số mà không đánh mất sự tò mò của tuổi thơ? Câu trả lời không nằm trong báo cáo, mà trong cách mỗi gia đình chọn lựa để AI trở thành người bạn đồng hành trên hành trình lớn lên đầy kỳ diệu của con trẻ.
Nguồn: Survey: 60% of teachers used AI this year and saved up to 6 hours of work a week, The 74, 2025-08-12