Có lúc nào bạn nhìn con nhỏ nghịch điện thoại mà tim thắt lại không? Hôm qua, mình thấy cu Bin (con mình 7 tuổi) cầm cái tablet vẽ hình kỳ quái bằng app AI. Ban đầu hơi giật mình, nhưng xong nghĩ lại: ‘Ủa, tại sao mình thấy hụt hẫng khi con chơi mà không cần mình? Chứ không phải nên vui vì con đang sáng tạo sao?’
Khi đưa con đi bộ 5 phút từ trường về nhà, mình luôn cố hỏi: ‘Hôm nay AI trong app vẽ cho con học được gì? Có giống như hôm trước mình làm mì trộn Hàn Quốc không?’ Nó lém lỉnh trả lời: ‘Vẽ chú Rùa mặc Hanbok đi du lịch Toronto!’ – ơ hơ, cái trẻ con này không ngờ biết phối hợp văn hóa chớ!
Pha trộn truyền thống và hiện đại cho con
Mỗi tuần tấm mì lạnh Quốc Thống mình nấu cho con đều có một trò chơi nhỏ. Ví dụ: nó được chọn 1 món Hàn xưa để vẽ bằng AI app, rồi chúng mình cùng tìm công thức chuẩn ‘theo style khu phố Mì chính’. Bữa đó, chơi dò tìm nguyên liệu ở siêu thị cho bằng được, đơn giản mà vui.
Một điều mình học từ những năm làm phân tích dữ liệu (mà chắc các bạn cũng từng trải): không cần căng thẳng với con trước công nghệ. Có ai nhớ ‘nồi cơm điện đúc kết bằng khoai lang 700g’ của hồi xưa không? À, với AI bây giờ, con có thể thiết kế 1 bữa cơm kết hợp hai nước nhanh như một cú click. Thật sự mà nói, nó đâu có tệ? Biết đâu sau này bọn nhỏ sẽ dẫn mình đi tham khảo thủ tục đăng ký visa qua thuật toán mà dễ dàng hơn không?
Câu chuyện một buổi chiều muộn ở công viên
Có lần ngồi ngoài công viên, thấy hai mẹ con tranh luận về con robot trong bài tập. Mình đến đưa thêm một ý: ‘Liệu AI có giúp hai bạn đi dã ngoại mà không bị lạc không? Như dẫn đi ăn mì chũm chọe gần nhà?’ Rồi cả nhóm cùng thảo luận thêm về hướng dẫn đi đường ‘theo kiểu gia đình’ – chứ đâu cần vội vã học đại học làm chi. Cái ý mình muốn: Công nghệ là công cụ, không phải công đoạn.
Bí quyết ‘bữa ăn tri thức’ cho con từ công nghệ
Gia đình mình không cấm chơi online, nhưng thử đặt giờ đếm ngược bằng các trò chơi ngoài trời. Nếu con học bài với AI 1 tiếng, mình sẽ đưa con ra vườn làm ‘kế hoạch tìm hidden cam’ (mình lắp một cái camera nhỏ bắt hình sóc và bướm). Thằng nhỏ hào hứng bảo: ‘Con sẽ làm AI mô phỏng tiếng mèo mẹ kêu!’ – Wow AI hóa ra cũng có lúc lầy lội đó!
Quan trọng là giúp con thấy AI như cái bếp gas: Dùng đúng là nấu được món ngon, còn nếu bật lung tung thì cháy mất. Khi cho con tập dùng AI vẽ hanbook (giống sơ đồ tư duy nhưng gói gọn một câu chuyện văn hóa), mình luôn nói thành trò chơi nhỏ, ví dụ là ‘AI điền vào trống’ – Kích thích trí tò mò chứ không phải ép học nha!