Ôi chao, có ai như mình không? Mới hôm qua còn cười vui khi con gái tập vẽ bằng ứng dụng AI, hôm nay đã lo lắng đọc tin OpenAI làm phim dài tập ‘Critterz’. Tin vui là tiết kiệm thời gian, nhưng lòng mình lại trăn trở: Liệu đứa trẻ đang cười hồn nhiên ngoài playground có cơ hội làm phim hoạt hình khi lớn? Chúng ta – những người bố mẹ vừa đi làm vừa nuôi con – liệu đã trang bị đủ gì cho các con, đặc biệt là những kỹ năng như sáng tạo hay cảm xúc mà AI không thể đuổi kịp, đúng không?
Khi công nghệ chạy nhanh, tình cảm mới là la bàn dẫn lối?
Các ba mẹ ơi, tin nóng hổi vừa ra lò đây: Một bộ phim hoạt hình AI đang được chế tác với chi phí chỉ bằng một phần nhỏ và thời gian ngắn hơn cả tách cà phê mình uống lúc sáng. Nghe cứ như phép màu AI trong sáng tạo nội dung! Nhưng mà… khi thấy con gái mình năm nay chuẩn bị vào lớp Một, mình lại nghĩ sâu hơn chút.
Có lần, con khoe bức tranh ngỗ nghĩnh vẽ gia đình bằng ứng dụng vẽ AI. Mình vui vì con thích công nghệ, nhưng rồi tim thắt lại khi thấy con xóa đi nét vẽ tay vụng về của chính mình: ‘Ứng dụng vẽ đẹp hơn mà ba’. Ôi, khoảnh khắc ấy khiến mình thao thức cả đêm. Không phải mình lo AI thay thế nghệ sĩ, mà lo con không còn dám giơ ngón tay lem màu lên giấy nữa! Đây là một ví dụ về tác động của AI lên sự sáng tạo trẻ thơ.
Chúng ta như đi trên dây mà phải giữ thăng bằng phải không? Một mặt, công nghệ giúp cuộc sống bớt căng thẳng – như lúc định vị GPS đưa cả nhà đến công viên vui chơi mà không lạc đường. Mặt khác, mình sợ những điều kỳ diệu nhất của trẻ thơ bị lu mờ: Nụ cười khi con tự cài khuy áo, tiếng reo ‘ba ơi, con tự xúc cơm!’ lúc trưa. Cái giá của sự tiện lợi liệu có khiến con đánh mất niềm vui khám phá?
Những điều máy móc không bao giờ làm được
Có phụ huynh than với mình rằng ‘Tương lai con làm gì khi AI thay thế hết công việc?’. Nhưng thử hình dung nhé: Khi con ngã đau ngoài sân, có con robot nào lau nước mắt xong lại ngồi kể chuyện cổ tích đến mức cả hai ôm nhau cười vỡ bụng không? Công nghệ có thể tạo nhân vật hoạt hình đáng yêu, nhưng không bao giờ cảm nhận được hơi ấm khi con dụi đầu vào lòng mình lúc sợ sấm. Đó là sức mạnh của kết nối cảm xúc trong gia đình.
Nói về cảm xúc, hồi con mới biết đi, mỗi tối trước giờ ngủ là cuộc chiến ‘con không chịu rửa mặt’. Mình phát hiện ra: Đừng dọa ‘mẹ cao áp’, hãy cùng con hóa thân thành siêu anh hùng đánh bại virus bẩn! Thấy chưa? Điều máy móc không làm được chính là sự linh hoạt tình cảm – hiểu lúc nào nên nghiêm, lúc nào nên đùa. Như mấy anh làm phim hoạt hình chuyên nghiệp ấy, họ không chỉ vẽ kỹ thuật số, mà còn thổi hồn vào từng chuyển động bằng trải nghiệm làm bố mẹ thực sự. Kinh nghiệm này cho thấy vai trò của cha mẹ trong việc giáo dục cảm xúc.
Mình thường nói với các con: ‘Học AI như học nấu cơm tấm – gia vị mẹ cho vào từ trái tim mới làm nên hương vị đặc biệt’. Tương lai các con cần hai thứ: Biết dùng AI như công cụ, và giữ lửa sáng tạo không giới hạn. Nhớ không? Lần cuối bạn thấy con tự sáng tác bài hát nhảy múa giữa phòng khách – đó chính là thứ AI mãi mãi không ‘học trộm’ được! Đây chính là lợi thế cạnh tranh của con người trước AI.
Cùng con vững bước vào tương lai, giữ gìn những giá trị cốt lõi
Bạn có để ý không? Giờ đây, mỗi lần cho con xem video hoạt hình, mình đều hỏi: ‘Con nghĩ nhân vật này đang buồn vui thế nào?’. Mình biến khoảnh khắc xem phim thành trò chơi phát triển cảm xúc. Hoặc khi con nghịch ứng dụng AI, mình hướng dẫn: ‘Cùng mày mò xem công cụ này giúp chúng ta vẽ đẹp hơn, nhưng không thay thế tay con đâu nhá!’. Công nghệ chỉ là chiếc cầu bắc qua sông, còn con đường trưởng thành thì chúng ta phải dắt tay con đi từng bước. Đây là cách phụ huynh định hướng con sử dụng AI một cách hiệu quả.
Hãy thử nhé: Tối nay, cùng con biến chiếc hộp carton cũ thành xe tăng siêu nhân. Không cần app nào chỉ dẫn, cứ để con tự quyết định: ‘Cùng ba tô màu cánh cửa nào trước?’. Điều kỳ diệu sẽ xảy ra! Con sẽ hét ‘Xong rồi!’ rồi ôm chặt thành phẩm. Chính những giây phút như thế dạy con bài học lớn: Sáng tạo không phải là bản vẽ hoàn hảo, mà là niềm vui khi được tự tay làm nên điều gì đó. Hãy khuyến khích niềm vui sáng tạo và tự làm chủ của con.
Mình tin ở một tương lai bùng nổ: AI sẽ giúp dựng phim nhanh hơn, phần mềm giúp vẽ dễ hơn… nhưng trái tim người bố mẹ thì mãi không đổi. Hãy để tương lai con rực rỡ như sắc màu trên bức tranh tay con vừa vẽ – hơi nhòe, thiếu cân đối, nhưng chứa đựng cả thế giới tình yêu. Bởi công nghệ có thể sao chép hình ảnh, nhưng không bao giờ sao chép được: Ánh mắt lấp lánh khi con tự cầm thìa ăn cơm, tiếng thở phào nhẹ nhõm khi con làm được điều mới, và chiếc ôm ấm áp lúc con cần nhất. Những khoảnh khắc này chính là sức mạnh tình thân vô giá mà AI không thể nào thay thế.
Source: OpenAI is on board with a feature-length generative AI film — ‘Critterz’ raises concerns of job loss in Hollywood, Windows Central, 2025-09-11