Có những buổi chiều đón con từ trường về, nhìn thấy nụ cười rạng rỡ của con khi khoe những bức vẽ mới, tôi bỗng nghĩ về tương lai mà các con sẽ bước vào. Mới đây, một nghiên cứu của Stanford về AI khiến tôi giật mình: những bạn trẻ 22-25 tuổi trong ngành công nghệ đang mất việc làm vì AI, trong khi các lập trình viên có kinh nghiệm vẫn được săn đón. Điều này không chỉ là câu chuyện việc làm, mà là bài học sâu sắc về cách chúng ta chuẩn bị hành trang cho con mình trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh chóng.
AI và Công Việc: Ai Là Người Lợi Thế Hơn?
Nghiên cứu này thực sự khiến tôi suy nghĩ nhiều đêm. Họ phân tích dữ liệu từ hàng triệu công nhân và phát hiện ra rằng từ khi ChatGPT ra mắt, gần 20% công việc của các nhà phát triển trẻ tuổi đã biến mất. Nhưng những lập trình viên có kinh nghiệm? Họ vẫn tiếp tục được tuyển dụng!
Điều này giống như việc chúng ta dạy con đi xe đạp vậy – không phải cứ có xe là biết đi, mà cần kỹ năng giữ thăng bằng, biết cách xử lý khi gặp chướng ngại vật. AI chính là chiếc xe đạp mới, và kỹ năng sử dụng AI mới là thứ quyết định con có thể đi xa đến đâu trong thị trường lao động. Ví dụ như khi con gái tôi học vẽ qua ứng dụng giáo dục, tôi thấy cô ấy không chỉ vẽ mà còn học cách sử dụng công cụ số để tạo ra những tác phẩm tuyệt vời.
Học Cách Thích Nghi: Bài Học Từ Những Dòng Code Đầu Tiên
Tôi nhớ những ngày đầu con gái tôi làm quen với chiếc máy tính bảng. Ban đầu, nó chỉ là trò chơi xếp hình, nhưng dần dần, con bắt đầu hỏi ‘tại sao cái này lại chuyển động như vậy?’, ‘làm sao để tạo ra nhân vật của riêng mình?’
Đó chính là tinh thần mà chúng ta cần nuôi dưỡng: không phải sợ hãi công nghệ, mà là tò mò và muốn khám phá nó. Nghiên cứu của Stanford chỉ ra rằng ngay cả khi công ty gặp khó khăn tài chính hay ngành có thay đổi, các bạn trẻ vẫn mất việc với tỷ lệ cao hơn. Điều này nhắc nhở chúng ta: thích nghi không chỉ là điều cần làm mà còn là cơ hội để nắm bắt tương lai.
Kỹ Năng Tương Lai: Hơn Cả Lập Trình Với AI
Nhìn con chơi xếp hình với bạn bè, tôi thấy các con không chỉ xếp các mảnh ghép, mà còn học cách hợp tác, giải quyết vấn đề, và sáng tạo cùng nhau. Những kỹ năng này – sự đồng cảm, làm việc nhóm, tư duy phản biện – chính là thứ AI khó có thể thay thế. Như khi con sáng tạo nhân vật trong trò chơi bảng màu, hay cùng giải đố với bạn thân.
Nghiên cứu cho thấy các công việc tiếp xúc nhiều với AI như lập trình và dịch vụ khách hàng đang giảm 13% cơ hội việc làm cho người trẻ. Nhưng đồng thời, những người biết dùng AI để bổ trợ công việc lại có cơ hội phát triển. Hãy dạy con cách AI có thể là công cụ hỗ trợ vô cùng hữu ích, chứ không phải đối thủ cạnh tranh trong thị trường lao động.
Hành Trang Kiên Nhẫn Và Linh Hoạt Cho Con
Buổi tối nào, gia đình tôi cũng dành thời gian đọc sách cùng nhau. Đôi khi là truyện cổ tích, đôi khi là sách về khoa học. Quan trọng không phải là sách gì, mà là nuôi dưỡng thói quen học hỏi mỗi ngày.
Thế giới thay đổi quá nhanh, những kiến thức hôm nay có thể đã lỗi thời. Nhưng khả năng học hỏi, thích nghi và giữ vững tinh thần tích cực – đó là hành trang vững chắc nhất. Như nghiên cứu của Stanford chỉ ra, sự gián đoạn này xảy ra thông qua ít cơ hội việc làm hơn chứ không phải giảm lương. Điều này cho thấy thị trường lao động đang định hình lại, không phải sụp đổ bởi AI.
Viết Lại Tương Lai Cùng AI: Cơ Hội Cho Con
Tôi tin rằng mỗi đứa trẻ đều có một tiềm năng vô hạn để tỏa sáng trong thế giới mới này. Thay vì lo lắng về những công việc sẽ biến mất, hãy tập trung vào những kỹ năng sẽ mãi tồn tại: sự sáng tạo, trí tưởng tượng, lòng trắc ẩn và khả năng kết nối con người.
Hãy cùng con khám phá AI trong giáo dục như một người bạn đồng hành, không phải kẻ thù. Hãy dạy con rằng mỗi thách thức đều mang theo cơ hội – và với sự chuẩn bị đúng đắn, các con không chỉ thích nghi mà còn có thể dẫn đầu cuộc chơi mới này với AI.
Source: Companies Are Being Torn Apart by AI, “Nghiên cứu của Stanford chỉ ra sự thay đổi trong thị trường lao động do AI”, Futurism, 2025-09-23.