Hôm qua, con gái tôi chỉ vào đám mây và hỏi: ‘Bố ơi, tại sao mây không rơi xuống?’.
Tôi định mở ứng dụng AI trả lời, nhưng chợt nhìn thấy ánh mắt vợ – bà ấy dừng xe giữa dòng người đông đúc, mỉm cười như thể câu hỏi ấy đã xoa dịu gánh nặng. Tôi ngộ ra: những ‘sao’ ngây ngô của con không gọi là phiền phức, mà là sợi dây vô hình kéo ba mẹ quay về với con, chậm lại, thở cùng nhịp với trái tim nhỏ xíu này.
Khoảnh khắc ‘tại sao’ khiến ta dừng lại giữa dòng đời hối hả
Con gái tôi hay chạy theo hỏi ‘tại sao’ khi đi học về, từ cơn gió thoảng đến hạt cơm vương vãi trên bàn. Có hôm tôi định dùng AI giúp con tìm hiểu, nhưng vợ nhẹ nhàng cản lại. Bà ấy quỳ xuống, xoa đầu con: ‘Mẹ cũng không biết. Để mẹ với con cùng tìm hiểu nhé’. Thế là hai mẹ con ngồi lục cuốn sách cho bé đến 10 rưỡi tối, tiếng cười khúc khích vọng ra từ bếp nhỏ.
Tôi nhớ như in cái lần con hỏi ‘tại sao mắt mẹ thâm quầng’, giọng bà ấy không trách cứ mà dịu dàng: ‘Vì mẹ thức dậy nhiều lần để đắp chăn cho con’. Trẻ con hỏi nhiều câu ‘tại sao’ để tìm hiểu thế giới xung quanh, nhưng đôi khi đấy lại là cách con đo lường tình yêu của ba mẹ. Khi chúng ta dừng lại trả lời thay vì giao cho thiết bị thông minh, con cảm nhận được ‘mình quan trọng’. Đơn giản lắm: một cái ôm sau câu ‘tại sao’, bữa cơm chậm rãi cùng tra Google hình ảnh kiến di chuyển – đấy mới là cách nuôi dưỡng trái tim biết tò mò, chứ không phải chỉ cho đáp án sẵn.
Có mẹ bạn tôi than thở: ‘Làm mẹ thời công nghệ, mỗi lần con hỏi là mở điện thoại tra cứu’. Nhưng tôi thấy vợ mình hạnh phúc hơn khi thừa nhận ‘mẹ không biết’, rồi cả nhà cùng xem clip YouTube về cầu vồng. Bởi lúc ấy, không phải AI trả lời thắc mắc ‘tại sao’ cho bé, mà là gia đình cùng xây niềm tin: ‘Ba mẹ luôn sẵn sàng lắng nghe dù bận rộn’.
Khi ‘không biết’ lại là điều tuyệt vời nhất
Vợ tôi từng mất ngủ vì áp lực phải biết mọi thứ. ‘Tại sao con ho?’, ‘sao con không chịu ăn rau?’ – mỗi câu hỏi của con như mũi kim chích vào nỗi lo ‘mình chưa đủ tốt’. Rồi một chiều mưa, con ôm chân mẹ hỏi ‘sao mây khóc?’, bà ấy nghẹn lời. Chả biết trả lời thế nào, vợ tôi dẫn con ra ban công hứng mưa, cùng reo vui: ‘Ủa, mây khóc thành mưa mà vẫn cười nha con!’.
Từ đó, bà ấy thay đổi. Khi con hỏi ‘tại sao người ta chết?’, thay vì hoảng hốt tra ‘AI giúp giải thích cái chết cho trẻ’, vợ tôi ôm con nhẹ nhàng: ‘Con lo cho ba mẹ phải không?’. Việc xác nhận cảm xúc của trẻ khi chúng cãi lại ấy, hóa ra quan trọng hơn kiến thức. Các cụ nói ‘con hư tại mẹ’, nhưng giờ tôi thấu: trẻ cần ba mẹ dũng cảm thừa nhận ‘mình cũng đang học hỏi’.
Tôi nhận ra: những câu ‘tại sao’ của con không phải bài kiểm tra dành cho cha mẹ. Bố mẹ nên xem mỗi lần bé hỏi là cơ hội để kích thích tính tò mò, chứ không phải gánh nặng phải trả lời ngay. Đôi khi, câu trả lời hay nhất lại là: ‘Thôi để mẹ xem lại đã, nhưng cảm ơn con vì đã hỏi nhé’. Tôi thấy vợ thảnh thơi hẳn, không còn lục tìm ứng dụng AI trả lời câu hỏi tại sao của bé như trước nữa.
Chúng tôi biến ‘tại sao’ thành thói quen kết nối
Ba mẹ nào cũng từng loay hoay với thói quen buổi tối: con hỏi vặn vẹo ‘sao phải đánh răng?’, ‘tại sao ngủ sớm?’. Chúng tôi thử một quy tắc nhỏ: trước khi ngủ, cả nhà cùng đặt một câu ‘tại sao’ chưa có lời giải. Con gái tôi hào hứng nhất: ‘Sao bố hay ngáy to thế?’, ‘sao mẹ cười khi nhìn bố nấu cơm cháy?’. Những câu hỏi hóm hỉnh ấy khiến phòng ngủ trở thành nơi ấm áp nhất nhà.
Vợ tôi còn sáng kiến dán giấy ghi ‘sao’ khắp nhà. Góc bếp: ‘Sao rau muống luộc xanh?’, tủ lạnh: ‘Sao sữa đông thành kem?’. Lần đầu, con gái chạy loanh quanh hỏi ‘mọi người ơi, tại sao đèn đường sáng?’. Cụ già sống kế nhà vui vẻ giải thích, từ đó bà cụ hàng xóm hay kể chuyện cổ tích cho con vào buổi chiều. Ứng dụng AI cho con hỏi nhiều câu tại sao đâu bằng con đường nhỏ đầy tiếng hỏi đáp ấy.
Đôi khi, những tiếng ‘sao’ không lời ấy mới là công cụ tuyệt vời nhất để ba mẹ trẻ học cách lắng nghe – không phải qua ứng dụng, mà qua hơi ấm bàn tay nhỏ bé đang đợi chờ.