Tối qua, ngồi nhìn con gái dùng AI làm bài tập, tay gõ nhanh như gió mà lòng thấy bồn chồn. Rồi nhìn sang vợ – vẫn cái dáng ngồi im lặng quan sát, đôi mắt đầy suy tư nhưng không can thiệp. Chợt nhận ra: có lẽ cách cân bằng AI cho con không nằm ở những lời cấm đoán, mà ở những khoảnh khắc im lặng quan sát như thế này. Chúng ta đang cùng nhau viết nên một chương mới trong hành trình làm cha mẹ thời 4.0…
Khi Con ‘Gõ Vài Dòng Là Xong Bài’ – Và Cách Chúng Ta Phản Ứng
Nhớ cái lần đầu tiên thấy con dùng AI làm bài văn. Chỉ cần gõ đề bài, vài giây sau có cả một bài hoàn chỉnh. Vợ nhìn tôi, mắt đầy lo lắng: ‘Anh ơi, như thế này thì…’. Nhưng rồi thay vì cấm đoán, cô ấy ngồi xuống bên con: ‘Con thử kể mẹ nghe xem AI viết gì nào?’. Và thế là cả hai mẹ con bắt đầu thảo luận về bài văn đó.
Cái cách cô ấy biến nỗi lo thành cơ hội dạy con cách đánh giá thông tin – đó mới là điều đáng nể. Con không chỉ học được cách dùng công cụ, mà còn học được tư duy phản biện. Phải chăng, đôi khi chúng ta sợ công nghệ vì chưa tìm ra cách đồng hành cùng nó?
Những Buổi Tối ‘Công Nghệ Có Giờ’ – Khi Ranh Giới Là Điều Cần Thiết
Có một điều tôi học được từ vợ: đặt ra những khung giờ ‘giờ giới hạn sử dụng thiết bị’. Sau 8 giờ tối, điện thoại, máy tính đều được cất đi. Thay vào đó là những trò chơi board game, những cuốn sách giấy, những câu chuyện kể.
Ban đầu con cũng phản ứng, nhưng dần dần, chính con lại trông chờ những khoảng thời gian đó. Cô ấy nói: ‘Công nghệ chỉ là công cụ, đừng để nó làm chủ bạn‘. Và tôi thấy điều đó đúng – khi chúng ta kiểm soát được thời gian, chúng ta mới thực sự làm chủ công nghệ.
Dạy Con Dùng AI Như Một Người Bạn Học, Không Phải Người Làm Hộ
Tôi quan sát thấy vợ luôn nhấn mạnh với con: ‘AI là để hỏi khi con không hiểu, không phải để làm hộ con‘. Cô ấy hướng dẫn con cách đặt câu hỏi thông minh: thay vì ‘viết hộ tôi bài văn’, hãy hỏi ‘làm thế nào để mở bài hay hơn?’.
Cách tiếp cận đó khiến con học được kỹ năng đặt câu hỏi – một kỹ năng quan trọng trong thời đại AI. Và quan trọng hơn, con hiểu rằng công nghệ chỉ hỗ trợ, không thay thế được quá trình tư duy của chính mình.
Khi Con Hỏi Về Tương Lai Với AI – Và Những Câu Trả Lời Chân Thật
Con trai lớn có lần hỏi: ‘Bố mẹ ơi, sau này AI giỏi thế, liệu con có thất nghiệp không?’. Thay vì trấn an suông, vợ tôi thành thật: ‘trái tim biết yêu thương và đôi tay biết giúp đỡ người khác‘.
Cô ấy không hứa hẹn một tương lai màu hồng, nhưng dạy con cách thích ứng và giữ lại những giá trị làm người. Phải chăng, đó mới là cách chuẩn bị tốt nhất cho tương lai?
Những Bài Học Đạo Đức Số – Điều Không AI Nào Dạy Được
Có lần con kể ở trường có bạn dùng AI gian lận, cô giáo nghi cả lớp. Vợ tôi không la mắng, mà ngồi lại cùng con thảo luận: ‘Theo con, vì sao gian lận là không đúng?’. Cả hai mẹ con nói chuyện gần một tiếng về sự trung thực, về lòng tự trọng.
Tôi nhận ra: trong thời đại số, những bài học đạo đức càng trở nên quan trọng. AI có thể dạy kiến thức, nhưng chỉ cha mẹ mới dạy được cách sống. Và cách dạy tốt nhất không phải là những bài giảng, mà là những cuộc trò chuyện chân thành.
Hành Trình Cân Bằng – Không Phải Điều Hoàn Hảo, Mà Là Điều Chân Thật
Nhìn lại hành trình cùng con làm quen với AI, tôi thấy không có công thức hoàn hảo. Có những ngày chúng ta thành công, có những ngày thất bại. Nhưng điều quan trọng là chúng ta không ngừng học hỏi cùng con.
Vợ tôi thường nói: ‘Chúng ta không cần phải là chuyên gia công nghệ, chỉ cần là những cha mẹ biết lắng nghe và đồng hành’. Và có lẽ, đó mới là cách cân bằng thực sự – không phải giữa công nghệ và truyền thống, mà giữa việc dạy con và học cùng con.
công nghệ chỉ là công cụ, còn tình yêu và sự kết nối mới là điều làm nên một gia đình. Và điều đó, thì không AI nào có thể thay thế được…
Nguồn: Webinar ‘Growing Pains: Evolving Core Banking for an Age of AI’ do Finextra tổ chức, 02/10/2025
Latest Posts