Vợ ơi, tối qua lúc dỗ con ngủ, bé bỗng hỏi ‘Sao mây không rơi xuống đất như lá?’ bằng giọng ngái ngủ. Em mệt nhoài sau ngày làm việc nhưng vẫn ôm con, nhẹ nhàng mở ứng dụng AI lên giải thích.
Giây phút ấy khiến anh nhớ lại bao lần em lặng lẽ biến những câu hỏi ‘Tại sao’ của con thành cơ hội học tập. Cha mẹ nào cũng từng ‘đau đầu’ với chuỗi thắc mắc vô tận của trẻ, nhất là khi bản thân cũng kiệt sức.
Nhưng em à, điều kỳ diệu không phải ở lời giải, mà ở cách em luôn kiên nhẫn ngồi xuống cùng con tìm câu trả lời. Trí tò mò của trẻ như ngọn lửa nhỏ – đừng dập tắt, hãy thổi bùng bằng những công cụ phù hợp.
Hôm nay, anh muốn kể về hành trình chúng ta đã dùng AI như người bạn đồng hành, nuôi dưỡng đam mê khám phá nơi con mà không cảm thấy mệt mỏi.
Khi ‘Tại Sao’ Gặp AI: Từ Áp Lực Thành Cơ Hội
Nhớ không vợ? Có hôm con hỏi ‘Sao đèn giao thông chỉ có ba màu?’ liên tiếp bảy lần trong lúc em đang nấu cơm. Tay em run run cầm điện thoại, anh tưởng em sẽ bảo ‘Để mai hỏi bố’, nhưng em lại bảo ‘Mẹ cùng con hỏi bạn AI nhé?’. Và hai mẹ con chụm đầu vào màn hình xem hoạt hình giải thích nguyên tắc đèn tín hiệu. Chính khoảnh khắc ấy làm anh hiểu: Trí tò mò của trẻ không phải gánh nặng, mà là cơ hội để con học cách tìm kiếm tri thức. Đừng kìm hãm những câu hỏi, dù bạn chưa biết đáp án – đó chính là lúc AI tỏa sáng.
Cái hay ở chỗ, khi em nói ‘Mẹ cũng không rõ, mình cùng hỏi AI xem sao’, con lại reo lên ‘Thật tuyệt! Đi tìm kho báu thôi!’. Thay vì cảm thấy áp lực phải biết mọi thứ, chúng ta đã biến thành trò chơi khám phá. Đôi khi chỉ là mở ứng dụng đọc sách có hình minh họa sinh động khi con hỏi ‘Cá voi thở bằng gì?’. Rồi cả nhà cùng đoán trước khi xem câu trả lời. Từ ‘không biết’ thành ‘cùng tìm hiểu’ – đó là phép màu nuôi dưỡng tư duy mở của con.
Anh từng thấy em cười khổ khi con chất vấn ‘Tại sao nước có thể chảy?’ lúc đang dọn dẹp nhà. Nhưng em không dừng tay, mà vừa lau bàn vừa bảo ‘Con thử hỏi AI nước có đặc điểm gì đặc biệt không?’. Rồi con hăng hái hỏi, và em giải thích bằng từ ngữ giản dị: ‘Nước giống con vậy, thích đi chơi chỗ này chỗ khác!’. Ừ, trí tò mò của trẻ giúp chúng say mê học hỏi. Và đôi khi, chỉ cần một công cụ đơn giản như AI là cầu nối hoàn hảo giữa sự mệt mỏi của cha mẹ và ngọn lửa khám phá của con.
AI Là Bạn, Chứ Không Phải Người Trả Lời: Bí Quyết Giải Đáp Thắc Mắc
Có điều anh trân trọng nhất: Em chưa bao giờ để AI thay thế vai trò người mẹ. Khi con hỏi ‘Robot có mơ không?’, em không chỉ đọc câu trả lời từ AI, mà hỏi ngược ‘Con nghĩ sao? Robot ngủ như thế nào nhỉ?’. Rồi hai mẹ con cùng vẽ hình robot mơ thấy bánh rán trên giấy. Ai cũng bảo AI cho thông tin nhanh, nhưng em mới là người thắp lửa cho từng kiến thức ấy. Bởi thế, con không chỉ biết đáp án, mà còn tập suy luận – điều mà em dạy anh qua chính cách ứng xử của mình.
Ví dụ như hôm mưa, con loay hoay hỏi ‘Sao nước mưa không mặn?’. Em không mở Google ngay, mà bảo ‘Con thử tưởng tượng biển ở đây thì sao?’. Rồi mới để con tự hỏi AI. Kết quả? Con nhớ mãi: ‘Vì nước mưa đi từ mây, không phải từ biển mẹ ơi!’. À há! Em thấy không, đó là ‘Hướng dẫn con tư duy vấn đề với ứng dụng AI’ chứ không phải giao phó toàn bộ. Khi cha mẹ lắng nghe trước rồi mới dùng công cụ hỗ trợ, trẻ sẽ cảm thấy: ‘Mình có quyền đặt câu hỏi, và tìm ra câu trả lời cũng thú vị’.
Đôi lúc con hỏi những điều siêu thực kiểu ‘Nếu thỏ biết lái xe thì sao?’. Em lại cười, bảo ‘Bạn AI có chắc biết điều này không?’. Thế là cả nhà cùng phát triển câu chuyện. Em không cần đúng 100% thông tin từ ứng dụng, mà quan trọng là con được luyện trí tưởng tượng. Như người ta nói, sự tò mò là cánh cổng dẫn đến năng lượng sáng tạo. Và em – với cốc trà nguội trên tay – chính là người giữ cánh cổng ấy luôn rộng mở cho con.
Trí Tò Mô Thành Lối, Nuôi Dưỡng Từ Những Điều Nhỏ Nhất
Những đêm em vùi đầu vào laptop trả báo cáo, con vẫn ùa vào hỏi ‘Sao màn hình bố phát sáng?’. Anh tưởng em bực, ngờ đâu em chỉ nhẹ nhàng: ‘Con thử hỏi bạn AI xem ánh sáng này từ đâu nhé?’. Và con ngồi yên lặng hỏi máy. Xong xuôi, con reo lên ‘Đây là năng lượng mặt trời!’ dù thực tế là điện. Nhưng em không sửa ngay, mà ‘Ồ, con có ý hay! Vậy mặt trời giúp máy tính không?’. Chỉ vài phút, lại thành bài học về nguồn năng lượng sạch. Anh nhận ra: Nuôi dưỡng trí tò mò đúng cách sẽ khơi dậy ham muốn học hỏi ở trẻ – và AI là công cụ hỗ trợ đắc lực khi cha mẹ quá bận rộn.
Có đêm anh thức giấc thấy em đang gõ ‘Tại sao hoa hồng có gai?’ vào ứng dụng AI. Sáng ra, em bảo với con: ‘Mai mình hỏi bác nông dân ở công viên nhé!’. Ôi, cái cách em kết hợp công nghệ với trải nghiệm thực tế làm anh nể phục. Hoặc như lúc con mê khủng long, em không chỉ xem phim 3D, mà in hình rồi giấu trong vườn để con ‘săn tìm hóa thạch’. Hóa ra dùng AI khơi dậy trí tò mò cho con không cần phức tạp, chỉ cần một chút sáng tạo và kiên nhẫn – điều em làm mỗi ngày dù mệt nhoài.
Và điều anh trân quý nhất: Em luôn quan tâm đến tư duy mà mình đang giúp nuôi dưỡng. Khi con hào hứng hỏi ‘Sao AI biết nhiều thế?’, em đáp ‘Vì bác AI học như con đây – xem, nghe, rồi thử lại nhiều lần’. Em không nói ‘Con thông minh’, mà chỉ mỉm cười ‘Hôm nay con hỏi hay lắm!’. Đúng như vậy vợ ạ: Đừng cảm thấy chuyện con tò mò với một ngàn câu hỏi ‘Tại sao’ là phiền phức.
Mỗi lần con hỏi, là một lần con mở lòng với thế giới. Và những tháng ngày thầm lặng em đồng hành cùng con qua ‘Cùng con giải đáp thắc mắc bằng AI’ – đó chính là di sản vô giá chúng ta để lại cho đứa trẻ.
Nguồn: Workday mua lại Sana – chuyên gia AI tìm kiếm và học tập từ Computer Weekly, ngày 17/09/2025