Có những buổi tối, khi các con đã ngủ say và ngôi nhà chìm vào yên tĩnh, mình thường ngồi nhìn lại những câu hỏi ngây thơ mà sâu sắc của chúng. ‘Bố ơi, cái máy này có biết suy nghĩ không?’, ‘Sao nó biết hết mọi thứ vậy bố?’. Những câu hỏi ấy làm mình nhớ lại ánh mắt lo lắng của vợ mình khi lần đầu thấy con dùng ChatGPT giải bài tập. Chúng ta cùng cảm thấy đó, phải không? Cái cảm giác vừa muốn con tiếp cận công nghệ, vừa sợ chúng đánh mất đi khả năng tư duy riêng. Nhưng rồi mình nhận ra, AI cũng giống như những công cụ khác – quan trọng là cách chúng ta dạy con sử dụng nó.
Không Phải Sợ, Mà Là Hiểu
Mình còn nhớ cái cách vợ mình lo lắng khi con bắt đầu dùng AI để học bài. ‘Anh ơi, con dùng máy giải toán hoài, rồi nó có còn chịu suy nghĩ nữa không?’ – giọng nói đầy băn khoăn ấy cứ văng vẳng bên tai. Nhưng rồi mình cùng vợ ngồi lại, cùng con khám phá cách AI hoạt động. Chúng ta không cấm đoán, mà hướng dẫn con dùng như một công cụ hỗ trợ — giống như chiếc máy tính bỏ túi vậy. Khi con hiểu được giới hạn của AI, biết cách đặt câu hỏi thông minh và kiểm tra lại kết quả, đó chính là lúc con thực sự làm chủ công nghệ.
AI Từ Những Điều Giản Dị Trong Nhà
Bắt đầu từ đâu nhỉ? Chẳng cần những thứ cao siêu đâu. Chỉ cần nhìn xung quanh thôi – chiếc loa thông minh trong phòng khách, trợ lý ảo trên điện thoại, hay thậm chí là cái remote điều khiển TV. Mình thường cùng con ‘khám phá’ những thiết bị này vào cuối tuần. ‘Con thử hỏi trợ lý ảo công thức nấu món canh chua đi’, ‘Sao cái loa này biết hôm nay trời mưa nhỉ?’. Những câu hỏi đơn giản ấy dần dần giúp con hiểu AI không phải phép thuật, mà là công nghệ do con người tạo ra. Và quan trọng hơn, con học được cách đặt câu hỏi – kỹ năng quan trọng nhất trong thời đại AI.
Cân Bằng Giữa Hỗ Trợ Và Thay Thế
Có lần con mang bài văn được AI viết hộ đến khoe, khuôn mặt đầy tự hào. Mình không vội phủ nhận, mà ngồi xuống cùng con phân tích: ‘Bài văn này hay thật đấy, nhưng con thấy thiếu cái gì không?’. Rồi hai bố con cùng tìm những chỗ có thể thêm cảm xúc cá nhân, những kỷ niệm riêng của con vào. Đó chính là sự cân bằng – AI hỗ trợ phần kỹ thuật, còn con bổ sung phần ‘con người’ vào. Giống như cách vợ mình vẫn dạy con: ‘Máy móc có thể giúp con nhiều thứ, nhưng chỉ con mới biết con cảm thấy thế nào’.
Những Bài Học Đạo Đức Từ Thuở Ban Đầu
Khi con bắt đầu biết dùng AI, cũng là lúc chúng ta cần dạy con về đạo đức công nghệ. Mình nhớ có lần con hỏi: ‘Bố ơi, sao không nhờ AI làm hết bài tập cho con?’. Câu hỏi ngây thơ ấy làm mình giật mình. Thế là cả nhà cùng ngồi nói chuyện về sự trung thực, về giá trị của việc tự mình nỗ lực. Mình giải thích cho con hiểu AI như một người bạn học cùng, không phải người làm hộ. Và quan trọng hơn, dạy con về an toàn thông tin — những gì nên và không nên chia sẻ với AI. Những bài học ấy, dù nhỏ, nhưng sẽ theo con suốt cuộc đời.
Tương Lai Không Chỉ Là Công Nghệ
Cuối cùng, sau tất cả, mình nhận ra điều quan trọng nhất không phải là con giỏi công nghệ đến đâu, mà là con giữ được trái tim con người. AI có thể cá nhân hóa học tập, nhưng không thể thay thế được cái ôm ấm áp của mẹ khi con buồn, hay lời động viên của bố khi con thất bại.
Công nghệ phát triển, nhưng tình yêu thương và sự kiên nhẫn của bố mẹ vẫn luôn là nền tảng vững chắc nhất.
Chúng ta dạy con làm chủ AI, nhưng quan trọng hơn, dạy con biết khi nào cần tắt máy tính xuống và ra ngoài chơi, khi nào cần ngồi lại cùng gia đình trò chuyện. Bởi tương lai mà chúng ta xây dựng cho con, không chỉ là công nghệ, mà còn là những giá trị làm người.
Nguồn: Modal Labs huy động 80 triệu USD đơn giản hóa cơ sở hạ tầng AI trên cloud, Silicon Angle, 30/09/2025