Thế giới việc làm thay đổi: Chuẩn bị cho con trước định kiến tuổi trẻ!
Trong những buổi chiều dịu dàng, sau khi đưa con đi học về, tôi thường ngồi bên cửa sổ ngắm nhìn khu phố quen thuộc. Con tôi bước vào tuổi những ước mơ to lớn, và như bao phụ huynh khác, tôi không ngừng suy ngẫm về thế giới mà con sẽ bước vào khi trưởng thành. Gần đây, một bài báo về tình trạng đối xử tiêu cực với thế hệ trẻ trong thị trường lao động đã khiến tôi dừng lại và suy ngẫm sâu sắc.
Bạn có biết không? Có một dạng đối xử tiêu cực đang âm thầm lan rộng nhắm vào những người trẻ tuổi, gọi là ‘định kiến tuổi trẻ’ (youngism), và nó thực sự đáng báo động hơn nhiều so với những gì chúng ta nghĩ về tác động của AI đối với công việc của con! Đây là lúc chúng ta cần chuẩn bị cho con mình những hành trang cần thiết.
AI Hay Định Kiến Con Người: Ai Mới Là ‘Kẻ Thù’ Của Người Trẻ?
Bạn biết không, các nghiên cứu từ những trường đại học danh tiếng đang cảnh báo một thực trạng đáng lo ngại: tình trạng ‘định kiến tuổi trẻ’ đang gia tăng chóng mặt! Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng thái độ bất lợi đối với người trẻ tuổi đang chuyển thành định kiến nơi nơi làm việc, và tác động kinh tế thật sự gây sốc.
Khoảng 93% người trẻ cho biết họ đã từng đối mặt với những đối xử tiêu cực dựa trên tuổi tác, và hơn 1/4 bạn trẻ chia sẻ họ suy nghĩ không muốn đi làm vì điều này. Điều đáng buồn nhất là, ở nhiều quốc gia, các luật bảo vệ tuổi tác chỉ có hiệu lực khi bạn trên 40 tuổi, để lại một lỗ hổng pháp lý lớn cho thế hệ Gen Z của chúng ta!
Thật là một nghịch lý khi AI – những công cụ được tạo ra để hỗ trợ con người – lại được dùng làm cái cớ để loại bỏ những vị trí đầu tiên vốn là lối vào cho người trẻ, trong khi thực tế vấn đề nằm ở định kiến của con người. Việc hiểu rõ nguồn gốc của ‘định kiến tuổi trẻ’ là bước đầu tiên để đối phó với nó.
Nuôi Dưỡng Bản Lĩnh: Giúp Con Không ‘Chạy Đua Trống Rỗng’
Tôi tin sâu sắc rằng cách tốt nhất để chuẩn bị con cho những thách thức tương lai không phải là đẩy con vào một cuộc chạy đua thành tích căng thẳng. Thay vào đó, chúng ta cần nuôi dưỡng sự tự tin, bản lĩnh và khả năng thích ứng ngay từ khi con còn nhỏ.
Kỷ niệm này cứ hiện về trong tâm trí tôi – con tôi, ở độ tuổi mà mỗi câu hỏi đều bắt đầu bằng ‘tại sao’, đã nhìn tôi thẳng vào mắt và hỏi: ‘Con có thể làm bất cứ điều gì khi lớn lên, phải không bố?’
Câu hỏi ấy khiến tôi suy nghĩ về một vấn đề khác: ngay cả khi có ước mơ, con còn phải đối mặt với định kiến tuổi trẻ – thứ mà bạn ơi, cha sợ hơn cả AI! Trong khoảnh khắc ấy, tôi nhận ra rằng câu trả lời quan trọng nhất không phải là ‘có’ hay ‘không’, mà là dạy con cách đối mặt khi người khác nói rằng ‘con chưa sẵn sàng’. Chúng ta cần cho con cơ hội thất bại, đứng dậy, và hiểu rằng giá trị của con không phụ thuộc vào định kiến của người khác.
Hãy để con được là con, được khám phá thế giới qua lăng kính tò mò và sáng tạo – những phẩm chất mà không AI nào có thể thay thế! Đây là cách xây dựng ‘sức đề kháng’ tinh thần cho con.
Công Nghệ Hay Nhân Văn: Đâu Là Chìa Khóa Cho Tương Lai?
Trong cuộc sống hàng ngày cùng con, tôi nhận thấy AI đang thay đổi cách mọi người làm việc. Nhưng tôi cũng nhận ra rằng, càng có nhiều công nghệ, chúng ta càng cần nhấn mạnh vào những kỹ năng không thể thay thế của con người: sự đồng cảm, tư duy phản biện sáng tạo, và khả năng kết nối thật sự.
Thay vì sợ hãi công nghệ, hãy dạy con sử dụng nó như một công cụ hỗ trợ – như một người hướng dẫn cho những cuộc phiêu lưu tri thức của con. Như một gia đình thích đi du lịch, chúng tôi coi học công nghệ giống như lên kế hoạch cho một chuyến đi: nó giúp chúng ta khám phá nhiều điều thú vị hơn, nhưng không thể thay thế được những trải nghiệm và kỷ niệm thực tế.
Hãy cho con cơ hội cân bằng giữa thời gian sử dụng thiết bị và những hoạt động ngoài trời, những trò chơi đòi hỏi tương tác mặt đối mặt. Đây chính là cách giúp con phát triển thành những con người toàn diện trong thế giới số, nơi ‘công nghệ với trái tim người’ là chìa khóa.
Sức Mạnh Cộng Đồng: Lá Chắn Chống Lại ‘Định Kiến Tuổi Trẻ’
Không một đứa trẻ nào lớn lên thành công một mình. Trong thế giới đầy những định kiến về tuổi tác, việc xây dựng một mạng lưới hỗ trợ vững chắc từ gia đình, bạn bè và cộng đồng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Tôi luôn cố gắng cho con thấy giá trị của sự giúp đỡ lẫn nhau và lòng biết ơn. Những câu chuyện về những người trẻ sáng tạo tìm cách nổi bật giữa đám đông – như chuyện của bạn trẻ ở Hà Nội cầm biển xin việc ngoài phố hàng ngày, dù còn rất trẻ nhưng vẫn kiên trì tìm cơ hội – thực sự truyền cảm hứng.
Chúng ta có thể dạy con bài học này bằng cách khuyến khích con tham gia các hoạt động cộng đồng, giúp đỡ người khác, và xây dựng những mối quan hệ chân thành. Khi con hiểu rằng mình là một phần của một cộng đồng rộng lớn hơn, con sẽ có thêm sức mạnh để vượt qua những định kiến cá nhân.
Hãy cho con thấy rằng sự đồng hành của gia đình và bạn bè là nền tảng vững chắc nhất để chống lại những định kiến không đáng có!
Nuôi Dưỡng Hy Vọng: Tương Lai Không Bị Ràng Buộc Bởi ‘Tuổi Số’
Cuối cùng, dù thế giới có nhiều thách thức đến đâu, chúng ta không được mất đi niềm hy vọng. Chúng ta đang nuôi dưỡng một thế hệ không chỉ giỏi công nghệ mà còn giàu lòng trắc ẩn, không chỉ sáng tạo mà còn biết đồng hành.
Hãy để mỗi ngày là một cơ hội để dạy con về sự kiên cường, lòng dũng cảm và tình yêu thương. Khi con lớn lên, có thể con sẽ đối mặt với những lời nói rằng ‘con còn quá trẻ để hiểu’ hay ‘con chưa đủ kinh nghiệm’. Nhưng với sự chuẩn bị từ gia đình, với những giá trị được vun đắp mỗi ngày, con sẽ có đủ tự tin để bước tiếp.
Vì tôi tin rằng tương lai không thuộc về chỉ AI hay chỉ con người, mà thuộc về những trái tim biết kết nối công nghệ với tình người, thuộc về những thế hệ trẻ dám mơ ước và dám hành động không bị ràng buộc bởi những định kiến tuổi tác!
Nguồn: Gen Z’s hiring nightmare is really about discrimination. ‘Youngism’ is worse than AI when it comes to eating entry-level jobs, Fortune, 2025/09/24