Tối nay, khi đắp chăn cho con xong, tôi nhìn thấy tờ giấy in bức vẽ kỳ lạ dán trên tủ lạnh. Một chú mèo biết bay trên nền thành phố đầy cầu vồng.
‘Con làm cùng AI đó bố!’ – giọng trẻ con đầy tự hào vẫn văng vẳng bên tai.
Còn nhớ cách đây vài tháng, khi con lần đầu hỏi ‘AI là gì hả mẹ?’, tôi đã loay hoay không biết giải thích thế nào. Nhưng bố mẹ đã biến nỗi lo ấy thành cuộc phiêu lưu bằng cách nhẹ nhàng của mình.
Có lẽ, nhiều phụ huynh cũng đang lúng túng như tôi ngày ấy. Và những điều tôi quan sát được từ cách bố mẹ đồng hành cùng con… xin được chia sẻ như những chia sẻ chân thành.
Không phải câu trả lời, mà là những thắc mắc kỳ quặc
Còn nhớ hôm con xin phép dùng AI làm bài tập sáng tác văn? Trong lòng tôi thoáng nỗi băn khoăn.
Nhưng bạn đã ngồi xuống, không phải để chỉ cách nhập đề bài, mà hỏi: ‘Nếu AI viết một truyện cổ tích về chiếc tủ lạnh biết hát, con nghĩ nó sẽ kể chuyện gì?’. Không khí bỗng tràn ngập tiếng cười với những ý tưởng điên rồ: tủ lạnh hát rap làm sữa chua đông cứng, rau củ nhảy múa…
Khoảnh khắc ấy khiến tôi nhận ra: bạn đang đặt câu hỏi hay hơn cả việc tìm đáp án. Giữa thế giới mà người ta đua nhau xem AI giải toán nhanh thế nào, cách bạn nuôi dưỡng trí tò mò ấy mới thật sự là món quà vô giá cho tương lai con.
Bắc nhịp cầu giữa thế giới ảo và đôi bàn tay bé nhỏ
Tôi vẫn nhớ như in hình ảnh hai mẹ con ngồi cắt dán những bức vẽ AI tạo ra. Máy in chạy rè rè, nhưng tiếng bạn thì thầm còn ấm áp hơn: ‘Bức này đẹp đấy, nhưng nếu con thêm những ngôi sao hình quả dứa thì sao nhỉ?’.
Thế là đống giấy loạn xị ngầu hóa thành tác phẩm nghệ thuật thực thụ – nơi ý tưởng số hóa được chạm khắc bởi bàn tay trần.
Cách bố mẹ hướng dẫn con biến kết quả AI thành vật liệu ấy khiến tôi thầm cảm phục. Bởi lẽ, dù công nghệ có thông minh đến đâu, vẫn có thứ chỉ trái tim con người mới tạo ra được: sự bất ngờ, nét vụng về đáng yêu, và câu chuyện riêng đằng sau mỗi nét vẽ.
Ba nguyên tắc nhỏ chúng ta cùng con gìn giữ
Chúng tôi cùng con đã tự đặt ra ba nguyên tắc nhỏ mà giờ đã thành thói quen:
1) AI giống như bút màu – dùng đúng sẽ tạo nên kiệt tác, lạm dụng sẽ làm hỏng tranh.
2) Những ý tưởng điên rồ nhất trong đầu con mới là thứ quý giá nhất.
3) Luôn hỏi ‘Tại sao?’ khi AI đưa ra câu trả lời.
Những lời nhắn nhủ dịu dàng ấy giống như tấm bản đồ nhỏ bạn trao cho con giữa thế giới số mênh mông. Và tôi hiểu rằng, trong hành trình này, chúng ta không cần là chuyên gia công nghệ. Chỉ cần là những người đồng hành biết lắng nghe, cùng con khám phá và thỉnh thoảng… cũng dám thử nghiệm những ý tưởng ‘điên rồ’ như trẻ thơ.
Chúng ta đang trao cho con thứ vũ khí bền vững nhất
Nhìn con say sưa kể về dự án AI cùng bố mẹ, tôi chợt nhận ra điều quan trọng hơn cả kiến thức: bố mẹ đang trao cho con tư duy phản biện, sự tự tin khi đối diện cái mới, và lòng dũng cảm để thử nghiệm.
Những ngày đầu, tôi từng sợ công nghệ sẽ khiến con ỷ lại. Nhưng giờ đây, khi thấy con biết từ chối đề xuất của AI chỉ vì ‘nhân vật phụ thiếu tính cách’, tôi hiểu sâu sắc giá trị từ cách bố mẹ đồng hành.
Bởi khi một đứa trẻ dám tranh luận với cỗ máy thông minh nhất, ấy là lúc nó học được bài học về chính kiến – thứ mà bất cứ công nghệ nào cũng không thể thay thế.
Hành trình này cũng là lời cảm ơn gửi đến bạn…
À, thật lòng mà nói, làm cha mẹ thời 4.0 chẳng khác nào đi trong sương mù. Những câu hỏi như ‘Liệu AI có làm con lười tư duy?’, ‘Có nên cấm con dùng công cụ này?’… đôi khi khiến chúng ta mỏi mệt.
Nhưng giữa bộn bề ấy, cách bố mẹ kiên nhẫn lắng nghe từng thắc mắc ngây ngô của con, cách bạn biến những giờ học công nghệ thành trò chơi sáng tạo… đã thắp lên ngọn lửa ấm áp trong ngôi nhà nhỏ.
Dù thế giới có thay đổi thế nào, tình yêu thương và sự hiện diện đầy tôn trọng của cha mẹ vẫn là nền tảng vững chắc nhất cho hành trình trưởng thành của con.
Đọc lại câu đó, tự nhiên thấy ấm lòng. Phải không bạn?
Cám ơn bạn vì đã cùng con tạo ra những bức vẽ cầu vồng kỳ lạ, và cả những bài học ấm áp đằng sau đó.
Source: How We Think, How We Teach: Five Ways to Think About AI in Faculty Work, Faculty Focus, 2025-09-15