Chúng ta đều nhớ khoảnh khắc ấy, phải không? Lúc chiều muộn, ánh nắng xiên qua cửa sổ phòng khách, con đang mải mê với chiếc máy tính bảng. Bỗng nó ngẩng lên, đôi mắt đầy tò mò: “Ba ơi, cái bạn AI này có biết nhớ ba mẹ như con không?”.
Trái tim tôi chợt thắt lại. Đó không chỉ là câu hỏi ngây thơ – đó là cánh cửa mở vào thế giới mà chúng ta, những người làm cha mẹ, phải cùng con bước qua.
Và tôi nhận ra: dạy con về AI không bắt đầu từ mã code hay thuật toán phức tạp, mà bắt đầu từ chính những thắc mổi giản dị trong đôi mắt trẻ thơ.
Khi ‘Thầy Giáo AI’ Có Những Bài Học Không Trong Sách
Bạn có bao giờ để ý cách con tương tác với trợ lý ảo? Giọng nói trong veo đầy tin tưởng: “Này bạn ơi, trả lời giúp mình nhé!”. Chính sự ngây thơ ấy khiến lòng tôi bồi hồi.
Thử nghĩ xem: những ‘thầy giáo AI’ này dạy con điều gì ngoài kiến thức? Chúng dạy sự kiên nhẫn khi chờ đợi câu trả lời, dạy tính chính xác khi đặt câu hỏi rõ ràng, và cả… những định kiến vô hình.
Như hôm con gái tôi hỏi về nghề lập trình viên, màn hình hiện toàn hình ảnh đàn ông. Khoảnh khắc ấy, vợ tôi nhẹ nhàng mở laptop: “Con xem này, những người phụ nữ này cũng góp phần làm ra bạn AI đấy”.
Bữa tối hôm ấy trở thành buổi thảo luận sôi nổi về cách AI học từ chính những gì ta cho nó ‘ăn’. Và tôi chợt hiểu: dạy con về AI chính là dạy cách nhìn đầy tỉnh táo vào chiếc gương thời đại.
Công Cụ Hay Bạn Đồng Hành? Cách Định Vị AI Trong Đời Sống Trẻ
Có một sự thật ngọt ngào mà tôi học được từ con mình. Mỗi khi cùng con khám phá ứng dụng AI học tập, bé thường hỏi: “Mẹ có thích cách giải này không?”.
Điều đó cho thấy, trong thâm tâm trẻ, vẫn tồn tại một ngôi vị ưu tiên dành cho tình cảm gia đình. Vậy nên bố mẹ đừng sợ hãi hay bài xích AI mà hãy biến nó thành đồng đội.
Hãy dạy con những nguyên tắc vàng khi làm bạn cùng công nghệ: luôn kiểm tra thông tin từ nhiều nguồn, không tiết lộ thông tin cá nhân, và quan trọng nhất – AI chỉ gợi ý chứ không thể thay thế trái tim mách bảo.
Như cách vợ tôi thường nói với con: “Nếu có băn khoăn, con cứ mang cả câu trả lời của bạn AI và thắc mắc của mình đến ba mẹ”. Chính sự giao thoa này giữa công nghệ và tình thương đã tạo nên hành trang vững chắc nhất cho trẻ.
Hành Trình ‘Gia Vị Hóa’ Thế Giới Số: Từ Bóng Tối Đến Ánh Sáng
Trong một buổi đi siêu thị, cô con gái nhỏ chỉ tay vào máy tính tiền tự động: “Ba ơi, bạn í cũng dùng AI hả? Sao bạn ấy không mỉm cười?”.
Câu hỏi tưởng vặt vãnh ấy khiến tôi nhận ra: dạy con về trí tuệ nhân tạo không nằm ở lý thuyết cao siêu mà ở cách ta đưa nó vào đời sống thực.
Chúng tôi bắt đầu bằng những cuộc phiêu lưu nho nhỏ – cùng con lên ý tưởng chỉnh sửa hình ảnh cánh đồng lúa quê hương qua app AI, sáng tác những bài thơ về ông bà bằng công cụ soạn văn, hay thậm chí làm bộ từ điển tiếng địa phương gửi tặng chính nền tảng đó.
Mỗi hành động nhỏ này như một thìa ‘gia vị’ con gửi vào thế giới số, để AI không chỉ nhàm chán mang lại một khuôn mẫu công nghệ mà còn chan chứa tình người.
Cuộc Đối Thoại Cuối Ngày: Khi Tấm Chăn Ấm Hơn Mọi Thuật Toán
Công nghệ dạy con chúng ta nhiều điều hay, nhưng có một bài học không AI nào thay thế được.
Đó là buổi tối mất điện, cả nhà quây quần dưới ngọn nến, con gái hỏi: “Thế AI có sợ bóng tối không?”. Tôi ôm con vào lòng: “Bạn ấy không biết sợ, nhưng cũng không biết ấm như thế này”.
Có lẽ, trong hành trình làm cha mẹ, điều chúng ta mong nhất là dạy con cân bằng giữa ‘trí thông minh’ và ‘trái tim nhạy cảm’.
Như cách vợ chồng tôi vẫn làm mỗi tuần: Từ 8h tối, cả nhà không dùng thiết bị nào, để chúng tôi cùng con ngồi thủ thỉ về những điều AI chưa thể trả lời: tại sao giọt nước mắt lại mặn, tại sao trái tim lại biết nhớ…
Và đây mới chính là điểm khởi đầu đích thực khi chúng ta nói ‘dạy con về AI’ – từ sự thấu hiểu những điều công nghệ không chạm tới.
Nguồn: Why the AI Race Is Being Decided at the Dataset Level, Smart Data Collective, 2025/09/15