Intro
Tối qua, khi ngồi lặng lẽ uống trà sau khi các bé đã ngủ, tôi thấy con gái nhỏ vẫn cầm chiếc máy tính bật khóc vì bài tập khó. AI ngay lập tức trả lời như phép màu. Nhưng chính khoảnh khắc ấy, vợ tôi từ từ ngồi xuống cạnh con, khẽ hỏi: ‘Nếu là mẹ, mẹ sẽ tự hỏi – điều gì làm nên đáp án này nhỉ? Con thử nghĩ xem…’. Nhìn ánh mắt con chuyển từ bối rối sang tia hiếu kỳ ấm áp,
Đây chính là cách ta giữ lại món quà quý giá nhất – ‘sự ngạc nhiên’ – trong thời đại mà mọi câu trả lời chỉ cách một cú chạm.
Khi ‘Bậc thầy AI’ trở thành người bạn hỏi đáp cùng con
Thời chúng ta nhỏ, bách khoa toàn thư là cả gia tài. Giờ đây, trẻ con có cả thế giới trong lòng bàn tay. Nhiều phụ huynh lo sợ công nghệ sẽ khiến con lười suy nghĩ. Nhưng tôi đã chứng kiến cách vợ mình biến AI thành ‘cộng sự’ cho những cuộc thám hiểm tri thức. Khi con hỏi ‘Tại sao mùa hè nóng?’, cô ấy không dừng ở câu trả lời của AI: ‘Chúng ta thử hỏi tiếp xem – Nếu Trái Đất không nghiêng thì mọi mùa sẽ thế nào nhỉ?’. Cứ thế, mỗi lời đáp lại mở ra hàng chục cánh cửa tò mò mới. Đẹp thay cách cô ấy dùng công nghệ để thắp sáng ngòi pháo hoa tưởng tượng trong mắt con trẻ.
Những lúc con dùng AI vẽ tranh, vợ tôi nhẹ nhàng gợi ý: ‘Nếu bức tranh này có cả chú mèo ham ăn của nhà mình thì sẽ vui nhộn hơn không?’. Thế là cả hai mẹ con vừa cười vừa thêm thắt chi tiết ngộ nghĩnh. AI khi ấy không còn là cỗ máy lạnh lùng – nó trở thành cầu nối cho những khoảnh khắc đồng sáng tạo ấm áp khó quên.
Đứng giữa hai bờ ‘Nhanh và Chậm’
Xã hội hiện đại cuốn ta vào vòng xoáy tốc độ: học nhanh, giải quyết nhanh, kết quả nhanh. Vậy mà tôi vẫn thấy vợ mình kiên nhẫn ngồi cùng con khi bé gặp bài toán nan giải. Cô ấy không vội mở điện thoại tra đáp án dù chỉ mất 3 giây. Thay vào đó, cô ấy luôn hỏi: ‘Con thử cách khác xem sao?’ Đôi khi ánh mắt bé vụt sáng lên khi phát hiện đường đi mới – khoảnh khắc ấy quý giá hơn bất kỳ điểm số nào.
Đêm qua khi kể chuyện với AI, con gái nhỏ líu lo khoe: ‘Mẹ ơi, con đã hỏi tại sao công chúa trong truyện lại nhẫn tâm thế!’. Vợ tôi cười xoà: ‘Vậy theo con, có cách nào giúp công chúa trở nên tốt bụng hơn không?’. Cả hai mẹ con cùng bày ra phiên bản câu chuyện của riêng mình. Quan sát họ, tôi thấm thía: Chính những câu hỏi mở ấy đang rèn cho con kỹ năng quan trọng nhất – khả năng tư duy độc lập.
Công nghệ và những cây bút chì màu
Cuối tuần trước, vợ tôi đề xuất: ‘Hôm nay là ngày không công nghệ nhé!’. Thay vì nhìn vào màn hình, cả gia đình ra công viên sưu tập các loại lá rơi. AI lúc này được sử dụng theo cách đặc biệt: Chụp ảnh những chiếc lá có hình thù ngộ nghĩnh rồi cùng nhau tìm hiểu tên gọi của chúng. Tôi thấy con say sưa ghi chú vào cuốn sổ nhỏ: ‘Lá bàng hình quạt’, ‘Lá phượng như lông chim’. Khi công nghệ được dùng như công cụ bổ trợ thay vì thay thế trải nghiệm thực – sự tò mò tự nhiên của con lại nở rộ hơn bao giờ hết.
Bữa cơm tối trở thành buổi thảo luận sôi nổi khi con khoe: ‘Hôm nay con với AI đã tìm ra 10 loại cây ăn được trong vườn!’. Thay vì khen ngợi suông, vợ tôi lại đặt câu hỏi mới: ‘Thế giới tự nhiên còn điều gì khiến con bất ngờ nữa không?’. Cứ thế, vòng tròn khám phá tiếp tục mở rộng. Điều khiến tôi xúc động nhất chính là cách cô ấy dạy con: Công nghệ không phải đáp án cuối cùng, mà là khởi nguồn cho hàng vạn câu hỏi mới.
Cầm tay con qua thời đại kỹ thuật số
Buổi sáng cuối tuần, khi thấy con gần như dán mắt vào máy tính bảng, vợ tôi không quát mắng. Cô ấy ngồi xuống bên con: ‘Chúng ta cùng đặt quy tắc nhé – mỗi giờ học với AI sẽ có 15 phút làm “nhà phát minh” không điện tử!’. Thế là hai mẹ con lấy giấy bút vẽ phác thảo những ý tưởng điên rồ nhất từ những gì AI đã dạy. Có lần họ cùng xây thành trì từ hộp carton theo mô hình 3D AI tạo ra. Tôi thực sự ngỡ ngàng trước sức sáng tạo bùng nổ từ sự kết hợp này.
Đôi lúc, tôi thầm cảm ơn cách vợ mình giữ cân bằng. Cô không bài xích công nghệ nhưng luôn nhắc nhở con: ‘Mọi thứ AI làm đều xuất phát từ trí tuệ con người’. Nhìn con tập viết những dòng code đơn giản để hiểu cách máy móc hoạt động, tôi biết mình đang chứng kiến mầm mống của một thế hệ biết dùng công nghệ như công cụ chứ không phải kẻ thù của trí tưởng tượng. Thiên tài công nghệ suy cho cùng cũng khởi nguồn từ một đứa trẻ không ngừng hỏi ‘Tại sao?’ – giống như con tôi đang được dìu dắt mỗi ngày.
Source: OpenAI Launches GPT-5-Codex, C# Corner, 2025-09-16Latest Posts