Câu nói của CEO Autodesk Andrew Anagnost khiến tôi dừng tay giữa lúc sửa bài toán cùng con gái 7 tuổi: Nếu máy tính làm được việc kỹ thuật nhanh như chớp, điều gì thực sự định hình tương lai của trẻ? Nghe vậy, tôi chợt nhớ lại buổi chiều hôm trước, khi nụ cười con bé khi gấp tàu giấy vang lên như tiếng chuông nhỏ giữa căn bếp đầy mùi cơm mới. Đó là ánh sáng dẫn đường – thứ mà dù bất kể công thức nào, máy móc cũng không thể sao chép. Vậy làm thế nào để ươm mầm điều ấy mỗi ngày?
Sáng tạo: Vốn quý giữa đống dữ liệu
Bạn biết không? Trong thời đại AI viết code nhanh như chớp, trí tưởng tượng nguyên bản của trẻ lại càng trở nên quý giá như ánh sáng dẫn đường. Một chiều nọ, bé gái nhà tôi biến hộp sữa thành “tàu vũ trụ khám phá sao Hỏa” – thứ mà dù thông minh đến đâu, AI cũng chưa sao chép được cảm xúc nguyên bản ấy!
Mẹo nhanh: Thay vì lo con thua kém máy móc, hãy cùng bé biến công viên gần nhà thành “nhiệm vụ tìm kho báu ngoài trái đất”, hay bữa cơm tối thành “tiệc hoàng gia” với cách trình bày sáng tạo từ rau củ quen thuộc. Những trò chơi không kịch bản này chính là mảnh đất màu mỡ để óc sáng tạo nảy mầm.
Nhưng óc sáng tạo thôi chưa đủ…
Tư duy phản biện: La bàn giữa rừng thông tin
Giống như anh shipper vẫn nhớ món bạn thích, việc phân tích và đặt câu hỏi trở thành kỹ năng sống còn khi AI tràn ngập dữ liệu. Tôi thường chơi trò “Điều gì sẽ xảy ra nếu…?” cùng con khi xem phim hoạt hình robot:
- “Nếu AI vẽ tranh thì điều gì khiến bức vẽ của con đặc biệt?”
- “Tại sao máy tính không hiểu cảm xúc bạn khi chơi đùa?”
Những câu hỏi nhỏ này như hạt giống giúp trẻ tự khám phá ranh giới giữa công nghệ và cảm xúc con người. Hãy xem đó như hành trình dạy con đọc bản đồ cảm xúc – thứ mà dù thông minh đến đâu, máy móc cũng không có GPS!
Chính những phút giây chất vấn vu vơ ấy mới là điều không công thức nào tính nổi!
Khả năng cảm thấy và chia sẻ – thứ AI chưa học được
Khả năng đồng cảm vẫn là lợi thế độc tôn của con người – như anh shipper vẫn nhớ khẩu vị khách hàng hơn là chỉ giao đúng địa chỉ! Nghiên cứu mới nhất chỉ ra trẻ có kỹ năng cảm xúc thích nghi tốt hơn trong xã hội công nghệ thay đổi chóng mặt.
Lần trước tôi biến việc đi chợ thành “chuyến thám hiểm giúp đỡ”: bé mỉm cười nhặt giùm túi đồ cho bà cụ, hành động nhỏ nhưng chứa đựng giá trị lớn không thuật toán nào đo đếm được.
Chính những khoảnh khắc ấy mới xây nên nền tảng cho tương lai – nơi máy móc chỉ là công cụ, còn trái tim ấm mới là động lực thực sự.
Cân bằng công nghệ: Như nấu ăn gia truyền
Giống như món ngon cần cả nồi đất truyền thống và nồi cơm điện, cha mẹ nên xem AI là trợ thủ chứ không phải chủ đạo! Chúng tôi áp dụng kiểu chơi đùa này với quy tắc “20 phút công nghệ – 40 phút sáng tạo”: một chiều bé dùng app vẽ robot xong hào hứng dựng mô hình khối gỗ ngoài đời.
Điều kỳ diệu xảy ra khi công nghệ thôi thúc khám phá thực tế! Và rồi tôi nhận ra: Công nghệ chỉ là chiếc thìa, còn bữa ăn ngon vẫn nằm ở đôi tay và trái tim người nấu.
Thích nghi linh hoạt: Bài học từ hai nền văn hóa
Thay vì lo AI “lấy mất” nghề lập trình tương lai của con, hãy giúp bé phát triển tư duy mở như cách chúng tôi kết hợp hai nền văn hóa. Một chiều tôi cùng con dạo phố sau giờ học, dạy trợ lý giọng nói hiểu tiếng Hàn qua bài hát “Ssamjang à!” – khoảnh khắc nhỏ nhưng cho thấy sự linh hoạt chính là cầu nối giữa truyền thống và hiện đại.
Khi bé tự tin đứng giữa hai thế giới, con sẽ không sợ hãi trước bất kỳ thay đổi nào.
Liệu tương lai có cần những đứa trẻ hiểu AI… hay những người biết giữ trái tim ấm giữa cơn bão công nghệ? Câu trả lời nằm ở chính những bữa cơm gia đình đầm ấm và tiếng cười khi gấp tàu giấy cùng nhau!
Nguồn: Autodesk’s CEO says these skills are more important than coding in the AI era, Business Insider, 2025-08-05 09:02:01