Tôi nhìn cháu mình làm bài tập. Nó không đọc sách, không gạch đầu dòng, chẳng cần giấy nháp.
Chỉ ngồi đó, gõ vài câu và máy móc trả lời ngay lập tức. Nhìn cảnh đó, tôi rất lo lắng.
Có phải đấy là tương lai con em chúng ta đang hướng tới? Một thế giới nơi câu trả lời có ngay, mà không cần suy nghĩ?
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu những lo ngại của phụ huynh về AI và cách để biến công nghệ thành người bạn đồng hành thay vì đối thủ.
AI trong giáo dục: Cơ hội và thách thức
Khi bước chân vào lớp học hiện đại, chúng ta không thể phủ nhận sự hiện diện ngày càng mạnh mẽ của AI.
Đưa AI vào giáo dục tạo ra thách thức, nhưng ngăn học sinh tiếp cận AI là vô lý.
Thực tế, nhiều giáo viên đã bắt đầu sử dụng AI như trợ lý giảng dạy, giúp cá nhân hóa lộ trình học tập cho từng em.
Hồ Đinh Bảo Nam (12 tuổi, Hà Nội) thích thú với trải nghiệm làm game và tự tin hơn với dự án công nghệ sau khóa học Scratch tại FUNiX.
Điều này cho thấy, khi được định hướng đúng, AI có thể trở thành công cụ tuyệt vời để phát triển tư duy sáng tạo cho trẻ.
Tuy nhiên, lạm dụng AI để tóm tắt, phân tích sách, tài liệu, con người có thể mất kỹ năng tư duy, cảm nhận tác phẩm.
Không, không phải tiến bộ, đấy là dấu hiệu suy thoái tư duy.
Nỗi lo thất nghiệp trong kỷ nguyên AI
Thế hệ hôm nay đang lớn lên trong thế giới biến đổi không ngừng, và AI chính là một trong những yếu tố gây ra thay đổi lớn nhất.
Nhiều sinh viên hỏi tôi trong hoang mang, liệu bằng cấp có còn cần thiết khi AI đang ngày càng phát triển?
Nguyễn Thanh Mai từng hào hứng nhập học MIT năm 2023, nhưng hiện bi quan vì lo siêu trí tuệ AGI đến sớm.
Vũ Khánh Linh dù thấy doanh nghiệp chưa bắt buộc ứng dụng AI, vẫn đầu tư thời gian, tiền bạc để học mở rộng cơ hội việc làm.
Sự khác biệt nằm ở thái độ tiếp cận: một bên chờ đợi, một bên chủ động thích nghi.
Gen Z và AI: Mối quan hệ phức tạp
Thế hệ trẻ ngày nay có mối quan hệ đặc biệt với AI. Gen Z xem AI là “người bạn tốt nhất”.
Thiết bị AI tên Friend đeo cổ, lắng nghe người dùng khi cô đơn nhưng dễ bị lợi dụng nghe lén.
Điều này cho thấy nghịch lý: cha mẹ lo lắng về ảnh hưởng tiêu cực, giới trẻ lại đón nhận công nghệ một cách tự nhiên.
Là phụ huynh, chúng ta không thể chỉ tập trung vào mặt tiêu cực. Thay vào đó, cần hiểu và đồng hành cùng con trong thế giới số.
Khi AI thay đổi thị trường việc làm, thay vì chỉ hỏi “học ngành nào hot”, học sinh cần xác định rõ “mục đích học tập của chính mình”.
Câu trả lời nằm ở việc phát triển những kỹ năng mà AI không thể thay thế: tư duy phản biện, sáng tạo, trí tuệ cảm xúc và khả năng thích ứng.
Giải pháp từ góc nhìn phụ huynh
Đầu tiên, hãy nhớ rằng AI chỉ là một công cụ.
“AI chỉ lấy mất công việc của người không biết sử dụng nó mà thôi. Chứ người giỏi, biết dùng AI làm công cụ thì chẳng lo thất nghiệp”
Thứ hai, khuyến khích con đọc sách và suy nghĩ độc lập. Việc đọc rèn luyện tư duy sâu sắc – thứ AI không thể thay thế.
Cuối cùng, trò chuyện cởi mở về cơ hội và thách thức AI mang lại. Các kỳ thi vấn đáp đang trở lại khi ChatGPT tác động vào giáo dục, khiến bài luận không còn hiệu quả đánh giá chất lượng học tập.
Điều này cho thấy hệ thống giáo dục đang thích ứng, và chúng ta cũng cần làm điều tương tự.
Tương lai không phải để sợ, mà để chuẩn bị
Đối với tôi, cuộc cách mạng AI không phải là điều đáng sợ. Chính thái độ sợ hãi mới là thứ thực sự nguy hiểm.
Khi chúng ta nhìn nhận AI như một phần không thể tránh khỏi của tương lai, chúng ta có thể tìm cách để biến nó thành lợi thế cho con em mình. Hãy tưởng tượng một thế giới nơi AI giải phóng con khỏi những công việc lặp đi lặp lại, để con có thời gian tập trung vào những điều thực sự sáng tạo và ý nghĩa.
Đó là tương lai chúng ta có thể xây dựng cho con – không phải bằng cách ngăn cản công nghệ, mà bằng cách định hướng sử dụng công nghệ một cách thông minh. Nhìn cháu mình sử dụng AI, tôi không chỉ thấy lo lắng, mà còn thấy cả hy vọng. Hy vọng rằng thế hệ sau sẽ là những người thông minh hơn, sáng tạo hơn và biết cách dùng công nghệ để làm cho cuộc sống tốt đẹp hơn.