Tiếng thông báo điện thoại vang lên giữa lúc con đang nắn nót tập viết. Cả hai chúng ta đều nghe thấy. Dòng chữ ‘AI vượt qua con người trong các nhiệm vụ sáng tạo’ hiện lên trên màn hình của tôi, đúng lúc em dịu dàng giúp con cất chiếc cặp sách vào góc nhà. Ánh mắt chúng ta chạm nhau, lướt qua trên đầu đứa trẻ. Một nỗi nặng trĩu không nói thành lời: Làm sao chúng ta chuẩn bị cho con trên một mảnh đất dường như luôn dịch chuyển dưới chân mình?
Câu chuyện này không phải về việc dạy con về mạng nơ-ron trước giờ đi ngủ. Thật lòng mà nói, chính chúng ta cũng chỉ hiểu mơ hồ. Cũng không phải để giả vờ rằng mình biết chắc mọi thứ, bọn trẻ tinh tường lắm. Đây là hành trình nuôi dưỡng một bộ rễ thật vững chãi bên trong con, để khi gió đổi chiều, con sẽ mềm dẻo uốn mình chứ không gãy đổ. Đó là những sự thật mà vợ chồng mình vẫn thủ thỉ với nhau giữa những lần giặt giũ hay tìm kiếm một chiếc giày đi lạc.
Kỹ năng chúng ta đang âm thầm rèn luyện
“Bố ơi, có phải trợ lý ảo biết mọi thứ không ạ?” Đứa con nhỏ của chúng ta vừa hỏi vừa khuấy bát ngũ cốc trong ánh nắng sớm mai len vào bếp. Thay vì một bài giảng về dữ liệu, em chỉ nhẹ nhàng nghiêng người về phía con. “Thế trợ lý ảo có biết tối qua mẹ đã thì thầm chúc con ngủ ngon như thế nào không?”
Con ngập ngừng một chút. “Dạ không ạ？”
“Đúng rồi đó con. Nó là một công cụ, rất giỏi để tìm thông tin. Nhưng cảm nhận được khi nào ai đó cần một câu chuyện vỗ về? Đó mới là siêu năng lực của con người.” Khoảnh khắc ấy, tôi nhận ra chúng ta đang dạy con về cách dùng AI trong nuôi dạý con một cách thật tự nhiên—như cách những câu chuyện ngụ ngôn bà vẫn không quên nhắc lại mỗi bữa cơm để vun đắp triết lý sống. Đó là khi cha mẹ là người chịu trách nhiệm chính trong việc định hình nhận thức cho trẻ. Sau này, tôi bắt gặp em đang tỉ mỉ khâu lại một chú gấu bông—một kỹ năng mà không video nào có thể tải về được. Em đang âm thầm vun trồng cho sự phát triển vững vàng của con, ngay cả khi thế giới công nghệ ngoài kia đang thay đổi từng ngày.
Vậy làm thế nào để biến những điều này thành thói quen hàng ngày?
Bài tập về nhà không được giao
Mỗi bài toán của con giờ đây đều ẩn chứa bài học không写在课本上: trực giác của con người. “Con xem bài này nhé? Trước khi dùng máy tính, con cảm thấy đáp án sẽ là bao nhiêu？” Những buổi đi chợ cuối tuần bỗng trở thành phòng thí nghiệm dữ liệu sống động: “Con nghĩ tại sao cô bán hàng lại gọt thử quả cam vào lúc mười giờ sáng nhỉ？” Điều chúng ta quan tâm không chỉ là câu trả lời, mà là logic và sự quan sát của con. Đây chính là những ứng dụng AI giúp con học tập theo một cách khác, rèn luyện những nếp nghĩ mà cái máy nào cũng không học được.
Như những buổi tối cả nhà quây quần, vừa xem phim hoạt hình về công nghệ vừa thảo luận về đạo lý làm người mà ông bà đã dạy. Tôi còn nhớ, có lần em nói, một trong những phương pháp dạy con chưa bao giờ lỗi thời chính là khuyến khích con hoạt động ngoài trời, quan sát cuộc sống. Đó là cách để con tự mình thu thập “dữ liệu” về thế giới, giống như cách những câu ca dao truyền miệng vẫn chở bao bài học xưa. Em không đòi hỏi bé phải đạt được thành tựu quá khả năng của bé, mà chỉ đơn giản là dạy con cách nhìn sâu hơn vào những gì máy móc thường bỏ qua.
Nỗi sợ hãi được chúng ta tái định hình cùng nhau
Có những đêm ba giờ sáng, tôi trằn trọc: “Liệu sau này AI có viết bài luận đại học cho con không？” Những nỗi sợ mơ hồ cứ bủa vây. Nhưng rồi tôi nhìn sang em. Chủ nhật tuần đó, em bày ra một cuộc “phỏng vấn” giả định giữa mấy món đồ chơi: một bên là “robot thông thái”, một bên là “mẹ”.
Con hỏi: “Hãy kể cho con một câu chuyện cười khi con đang sợ。” Robot đưa ra những câu trả lời theo sách vở. Còn mẹ, mẹ kể lại một câu chuyện của chính mình, một câu chuyện không hoàn hảo, nhưng lại chứa đựng sự thật và tình yêu thương vô bờ. Đó là sự khác biệt mà không bộ dữ liệu nào có thể thay thế. Đây chính là một hướng dẫn cha mẹ sử dụng AI cùng con thật tuyệt vời: biến công nghệ thành cái cớ để khẳng định giá trị con người qua những câu chuyện kể mang hồn quê Việt.
Tìm ra thước đo của riêng mình cho sự tiến bộ của con
Chúng ta không thể đo lường sự trưởng thành của con bằng việc con sử dụng công nghệ thành thạo đến đâu. Thay vào đó, chúng ta tìm kiếm những dấu hiệu khác, những điều lặng lẽ hơn.
Đó là khi con tự học ghi-ta qua các video hướng dẫn. Những hợp âm đầu tiên còn vụng về. Nhưng chúng ta thấy được sự kiên trì của con, thấy được đôi tay con nỗ lực mỗi ngày. Lợi ích của AI cho sự phát triển của trẻ nằm ở đó, nó là công cụ để con theo đuổi đam mê, nhưng chính sự bền bỉ mới là thứ định hình nên con người con.
Chúng ta cần đặt kỳ vọng hợp lý cho con, không phải là trở thành một chuyên gia công nghệ, mà là một người biết lắng nghe, biết đồng cảm. Bố mẹ nên giới hạn thời gian sử dụng thiết bị điện tử để con có không gian cho những trải nghiệm thật. Đôi khi, để bé tự mắc sai lầm… chính là những bí quyết giúp bạn nhàn hạ khi nuôi con, và giúp con học được bài học quý giá nhất.
- Con có nhận ra khi nào một người bạn cần sự im lặng thay vì lời khuyên không?
- Tiếng cười của con có đủ sức làm tan đi một buổi chiều ảm đạm không?
- Con có quay trở lại với đam mê của mình dù gặp trở ngại không?
AI sẽ cùng tồn tại với thế giới của con, nhưng sự kiên cường và lòng trắc ẩn của con chính là di sản quý giá nhất. Và hành trình vun đắp những giá trị đó, chúng ta sẽ luôn đi cùng nhau! Hãy cùng nhau nắm tay con bước vào tương lai! Em nhỉ?
Source: The Best AI ETF to Invest $500 in Right Now, BizToc, 2025/09/15 13:09:21Latest Posts