Em à, anh vẫn nhớ cái lần mình ngồi nhìn con say sưa tô vẽ bức tranh cầu vồng trên giấy, rồi ngay sau đó lại hào hứng kể về trò chơi giáo dục có AI mà con vừa khám phá. Trong khoảnh khắc ấy, anh thoáng thấy một nỗi lo lắng hiện lên trong mắt em. Liệu công nghệ, với tất cả sự tiện lợi và hấp dẫn của nó, có đang dần ‘đánh cắp’ đi khả năng tư duy độc lập, óc sáng tạo tự nhiên của thế hệ tương lai không? Anh biết, đây không chỉ là băn khoăn của riêng em mà còn là trăn trở chung của rất nhiều bậc cha mẹ chúng ta. Nhưng anh tin, công nghệ không phải là kẻ thù, mà là một người bạn đồng hành tiềm năng, nếu chúng ta biết cách khai thác nó một cách thông minh và đầy yêu thương.
Biến Nỗi Lo Thành Cầu Nối Khám Phá
Anh hiểu nỗi e ngại khi thấy con quá say mê màn hình, sợ con sẽ thụ động tiếp nhận thông tin mà quên đi việc tự mình tìm tòi. Nhưng em nhìn xem, nếu chúng ta biến AI thành một công cụ để con đặt câu hỏi, thay vì chỉ nhận đáp án thì sao? Anh nghĩ, mình có thể cùng con chơi trò ‘Đố AI’ mỗi tối. Chẳng hạn, khi con hỏi về một loài vật lạ, thay vì để AI đưa ra câu trả lời ngay, mình có thể gợi ý: ‘Con thử đoán xem AI sẽ trả lời thế nào về con vật này nhé, rồi mình cùng so sánh với ý tưởng của con’. Em thấy đó, nó giống như việc mình có thêm một người bạn du lịch ảo, người mang về những câu chuyện, những ý tưởng lạ để cả nhà cùng bàn luận, cùng đào sâu. Có những lúc, AI còn ‘ngớ ngẩn’ hiểu sai yêu cầu đơn giản của con nữa chứ. Anh vẫn nhớ lần con hào hứng bảo AI ‘Con muốn kem ốc quế’ mà nó lại trả lời ‘Bạn muốn một chiếc ô tô màu xanh sao?’. Hai mẹ con mình nhìn nhau bật cười, và chính những khoảnh khắc ‘ngượng ngùng’ ấy lại trở thành kỷ niệm vui, dạy con rằng không phải lúc nào công nghệ cũng hoàn hảo, và trí tưởng tượng của con mới là vô giá.
Công Nghệ Không Thay Thế – Mà Nối Dài Bàn Tay Sáng Tạo
Anh tin rằng, công nghệ không bao giờ có thể thay thế hoàn toàn được sự sáng tạo từ chính đôi tay, khối óc của con. Ngược lại, nó có thể là một ‘cánh tay nối dài’ mạnh mẽ. Em hình dung nhé, AI có thể giúp con phác thảo những ý tưởng ban đầu một cách nhanh chóng, rồi từ đó, con sẽ tự mình phát triển, tô điểm thêm bằng màu sắc, chất liệu thật. Anh nghĩ, mình nên áp dụng nguyên tắc ‘vàng’ này: khoảng 70% thời gian sáng tạo là không màn hình, là những hoạt động vẽ, nặn, xây dựng, đọc sách truyền thống; và 30% còn lại là dùng công nghệ để mở rộng tầm nhìn. Ví dụ, mình có thể dùng AI để tạo một đoạn nhạc nền theo chủ đề mà con yêu thích – một khu rừng bí ẩn, một cuộc phiêu lưu ngoài không gian chẳng hạn – rồi cả nhà mình cùng nhau nghĩ lời, cùng nhau hát. Chắc chắn đó sẽ là những buổi tối tràn ngập tiếng cười và những bài hát ‘độc quyền’ của gia đình mình.
Hành Trình Từ Câu Hỏi Ngây Ngô Đến Giải Pháp Thiên Tài
Mỗi ngày, con mình có biết bao nhiêu câu hỏi ngây ngô nhưng đầy thú vị, phải không em? ‘Tại sao chim biết bay?’, ‘Tại sao cá lại sống dưới nước?’. Thay vì chỉ trả lời, chúng ta có thể biến những thắc mắc ấy thành một dự án khám phá đa giác quan. Mình có thể cùng con tìm hiểu trên mạng, rồi dùng các ứng dụng ghi chú ý tưởng, hoặc thậm chí là nhờ AI minh họa những bức tranh theo mô tả của con. Anh nhớ có lần, con mình và AI ‘tranh luận’ kịch liệt trong ‘phiên tòa gia đình’ về việc liệu mèo có thể bay không. Con thì khăng khăng ‘mèo có cánh thì bay được chứ!’, còn AI thì đưa ra các lý lẽ khoa học. Cuối cùng, cả nhà mình cười phá lên vì sự đáng yêu của con và những lý lẽ ‘trời ơi đất hỡi’ của nó.
Điều quan trọng nhất không phải là điểm số hay kết quả cuối cùng, mà là quá trình con được tự do tìm tòi, mắc lỗi, sửa chữa, và được nuôi dưỡng niềm đam mê khám phá bất tận.
Anh tin rằng, với sự đồng hành của chúng ta, con sẽ lớn lên không chỉ là một đứa trẻ thông minh mà còn là một người tràn đầy sự sáng tạo và yêu đời.
Nguồn: Khảo sát của Futurism (18/09/2025) chỉ ra phần lớn người Mỹ không ưa thích AI