Khi một nhà lãnh đạo từng chia sẻ tại Nhà Trắng tuyên bố “robot đã đến”, tôi chợt nghĩ về cô con gái nhỏ của mình – một đứa trẻ lớn lên trong thế giới nơi trí tuệ nhân tạo không còn là khoa học viễn tưởng. Chúng ta đã chuẩn bị đủ cho con chưa, hay chỉ lo về robot viễn tưởng? Liệu chúng ta đang dạy con sống cùng AI hay sợ nó?
Thế Giới Đã Thay Đổi – Con Chúng Ta Đang Sống Trong Đó?
Không phải nói quá khi nhắc đến xe tự lái, rô-bốt phẫu thuật và máy bay không người lái – những thứ đang dần trở thành một phần cuộc sống hằng ngày. Tôi nhớ có lần con gái tôi hỏi: “Bố ơi, tại sao cái loa này biết hát bài con thích?”. Đó là khoảnh khắc đơn giản nhưng cho thấy AI đã len lỏi vào thế giới của trẻ thơ một cách tự nhiên đến mức nào.
Như sáng kiến giáo dục AI quốc gia, điều quan trọng là ranh giới giữa khoa học viễn tưởng và đời thực đang mờ dần. Nhưng thay vì sợ hãi, chúng ta có thể xem đây là cơ hội để cùng con khám phá những điều kỳ diệu của công nghệ, giống như cách chúng ta dạy con về những ngôi sao trên trời hay những bông hoa trong công viên.
Chuẩn Bị Cho Con Hay Cùng Con Chuẩn Bị Cho Tương Lai AI?
Một nhà lãnh đạo từng nhấn mạnh rằng “chúng ta có trách nhiệm chuẩn bị cho thế hệ trẻ” trong những thập kỷ AI sắp tới. Nhưng tôi nghĩ khác một chút: không phải chúng ta chuẩn bị cho con, mà là cùng con chuẩn bị cho tương lai ấy.
Như cha mẹ, chúng ta dạy con 7 tuổi về an toàn đường phố thế nào thì cũng cần hướng dẫn con cách sử dụng công nghệ một cách thông minh và có trách nhiệm. Đó không phải là cấm đoán hay lo sợ, mà là trao cho con những công cụ để tự tin bước đi trong thế giới số.
Thử nghĩ xem: thay vì nói “đừng nghịch điện thoại”, sao chúng ta không cùng con khám phá một ứng dụng giáo dục thú vị? Thay vì lo lắng về màn hình, sao không biến nó thành cầu nối cho những cuộc trò chuyện về đạo đức và trách nhiệm?
AI Trong Giáo Dục: Công Cụ Hay Người Bạn Đồng Hành Cho Con?
Như sáng kiến giáo dục AI quốc gia, điều quan trọng là đưa AI vào giáo dục. Nhưng với tư cách phụ huynh, tôi tin rằng công nghệ chỉ thực sự phát huy giá trị khi nó trở thành người bạn đồng hành chứ không phải người thay thế.
Hãy tưởng tượng một AI có thể giúp con bạn học toán thông qua những trò chơi tương tác, hay kể những câu chuyện cổ tích được cá nhân hóa theo sở thích của con. Nhưng quan trọng hơn cả, đó vẫn là những cái ôm ấm áp của bố mẹ, những trận cười vang khi cùng nhau lắp ráp mô hình, hay những buổi chiều chạy nhong ngoài công viên.
Công nghệ có thể mở ra cánh cửa, nhưng tình yêu và sự kết nối mới là thứ dẫn lối cho con đi qua cánh cửa ấy.
Ba Điều Nhỏ Để Cùng Con Khám Phá Thế Giới AI
1. Biến công nghệ thành trò chơi gia đình: Thử cùng con “phỏng vấn” trợ lý ảo về những chủ đề con yêu thích. Hỏi những câu như “Tại sao bầu trời lại màu xanh?” và cùng nhau thảo luận về câu trả lời.
2. Cân bằng giữa màn hình và thiên nhiên: Sau mỗi giờ khám phá công nghệ, hãy cùng con ra ngoài và quan sát thế giới thực. So sánh xem những gì AI kể với những gì con nhìn thấy có gì giống và khác nhau.
3. Dạy con về trách nhiệm kỹ thuật số: Giải thích cho con hiểu rằng đằng sau mỗi công nghệ là con người, và chúng ta cần sử dụng chúng một cách có đạo đức và tử tế.
Như một nhà lãnh đạo từng chia sẻ, chúng ta cần “quản lý sự phát triển của AI một cách có trách nhiệm”. Và trách nhiệm đầu tiên, có lẽ là dạy cho thế hệ tiếp biết cách sống hài hòa cùng những “người máy” đang dần trở thành một phần cuộc sống.
Tương Lai AI Không Đáng Sợ Nếu Chúng Ta Cùng Nhau Xây Dựng
Kết thúc bài phát biểu, người ta nhắc nhở chúng ta về vai trò lãnh đạo và giám sát trong kỷ nguyên AI. Nhưng với tôi, vai trò quan trọng nhất vẫn là làm cha mẹ – những người dẫn dắt, đồng hành và truyền cảm hứng cho con trẻ.
Robot có thể đã đến, nhưng trái tim con người vẫn là thứ không thể thay thế. Những tiếng cười giòn tan khi cùng con khám phá điều mới lạ, những cái ôm ấm áp khi con gặp khó khăn, hay ánh mắt lấp lánh khi con tự mình giải được một bài toán – đó là những điều làm nên tuổi thơ đích thực.
Hãy để AI trở thành công cụ hỗ trợ chúng ta trong hành trình nuôi dạy những đứa trẻ tò mò, sáng tạo và nhân ái. Bởi cuối cùng, dù robot có thông minh đến đâu, chúng vẫn không thể thay thế được tình yêu thương của một người cha dành cho con gái mình.
Nhìn nụ cười con khi khám phá điều mới, tôi chợt mỉm cười nghĩ: có lẽ tương lai không đáng sợ như chúng ta tưởng. Chỉ cần chúng ta đủ can đảm để cùng con bước vào đó, tay trong tay.
Nguồn: Melania Trump has a warning for humanity: ‘Robots are here’, Economic Times, 2025/09/05