Vừa rồi, Trung Quốc đã thực hiện một động tác đáng chú ý trong quản lý AI giáo dục: tạm ngừng các chức năng AI công nhận ảnh ảnh của các chatbot phổ biến như Alibaba’s Qwen và Tencent’s Yuanbao trong kỳ thi đại học quốc gia (gaokao) của họ. Hành động này, diễn ra khi 13 triệu học sinh tham gia kỳ thi căng thẳng có thể quyết định tương lai của họ, cho thấy một hướng tiếp cận thú vị trong quản lý công nghệ giáo dục.
Mỗi lần nhìn con nghịch điện thoại, tôi tự hỏi liệu chúng ta có đang dạy con lệ thuộc vào công nghệ một cách không chủ ý không. Nhưng tại sao Mỹ lại không xem xét cách tiếp cận này trong khi học sinh của chúng ta ngày càng phụ thuộc nhiều hơn vào các công cụ AI trong học tập?
Vì sao Trung Quốc tạm dừng AI trong kỳ thi Gaokao?
Kỳ thi đại học gaokao của Trung Quốc không đơn thuần là một kỳ thi – đó là một sự kiện lớn quyết định tương lai học vấn của hàng triệu sinh viên. Với sự cạnh tranh khốc liệt cho các vị trí giới hạn trong các trường đại học hàng đầu, việc đảm bảo tính toàn vẹn của kỳ thi trở nên cực kỳ quan trọng. Các công ty công nghệ Trung Quốc như Alibaba, Tencent và ByteDance đã hợp tắt tạm ngừng các tính năng nhận diện ảnh ảnh của AI chatbot trong suốt thời gian thi cử. Điều này ngăn chặn học sinh chụp câu hỏi thi và nhận câu trả lời tức thì từ các công cụ AI giáo dục. Theo báo cáo, đây không phải là công cụ duy nhất được sử dụng để ngăn chặn gian lận trong tuần thi gaokao, nhưng nó chắc chắn là một bước tiến công nghệ đáng kể.
Mỹ đối mặt với thách thức AI trong giáo dục như thế nào?
Ở Mỹ, chúng ta đang chứng kiến một câu chuyện hoàn toàn khác. Trong khi Trung Quốc đang áp dụng các biện pháp kiểm soát tập trung, các trường học và tổ chức kiểm tra ở Mỹ đang vật lộn với những câu hỏi phức tạp về cách sử dụng hợp lý công nghệ AI trong giáo dục. Các kỳ thi quan trọng như SAT và ACT hiện đang đối mặt với những thách thức tương tự, với lo ngại rằng học sinh có thể sử dụng các công cụ AI để gian lận. Tuy nhiên, thay vì các quy định rõ ràng như Trung Quốc, Mỹ đang hướng đến các thỏa thuận tự nguyện hoặc hướng dẫn liên bang, cho phép đổi mới nhưng vẫn giải quyết rủi ro gian lận. Một số nhà phân tích cho rằng Mỹ có thể vay mượn từ mô hình của Trung Quốc, có thể thực hiện các hạn chế nhắm mục tiêu trong các bài kiểm tra tiêu chuẩn để đảm bảo tính công bằng học thuật.
Cân bằng công nghệ và phát triển tự nhiên cho trẻ: Bài học nào cho cha mẹ?
Là một người cha, tôi nghĩ rằng hành động Trung Quốc gợi lên những câu hỏi quan trọng về cách chúng ta định hình trải nghiệm ứng dụng AI trong học tập của con mình. Chúng ta đang nuôi dưỡng những đứa trẻ biết suy nghĩ độc lập và sáng tạo, hay vô tình dạy chúng phụ thuộc vào công cụ? Bạn có thấy con mình quá phụ thuộc vào công nghệ khi làm bài tập không? Trong khi tôi thấy tiềm năng to lớn của AI trong giáo dục — cá nhân hóa học tập, kích thích sự tò mò, cung cấp tài nguyên phong phú — tôi cũng tin rằng có những giai đoạn trong quá trình phát triển mà trẻ em cần phải chiến đấu và tư duy độc lập. Khi con tôi chuẩn bị bước vào hành trình học đường, tôi tự hỏi: làm thế nào chúng ta có thể tận dụng sức mạnh của công nghệ mà không hy sinh sự phát triển tự nhiên? Có lẽ câu trả lời nằm ở việc tìm kiếm sự cân bằng — sử dụng AI như một công cụ hỗ trợ thay vì thay thế cho tư duy phức tạp của chính trẻ em.
Cách tiếp cận cân bằng cho tương lai giáo dục
Thử tưởng tượng một hệ thống giáo dục thông minh giúp học sinh phát triển tư duy phản biện trong khi vẫn tận dụng sức mạnh của công nghệ hàng ngày. Các công ty công nghệ lớn ở Mỹ có thể tự nguyện giới hạn các tính năng nhất định trong thời gian thi cử, tương tự như những gì Alibaba và Tencent đã làm ở Trung Quốc. Đồng thời, chúng ta đầu tư vào các công cụ giáo dục mới tận dụng AI để giúp học sinh phát triển kỹ năng tư duy phản biện và giải quyết vấn đề. Quan trọng là có những thời điểm và không gian cần thiết cho việc học tập truyền thống.
Hành động thực tế cho các bậc phụ huynh
Vậy làm thế nào chúng ta, với vai trò là cha mẹ, có thể điều hướng bối cảnh giáo dục đang thay đổi này khi các ứng dụng AI học tập phổ biến? Dưới đây là một số chiến lược có thể giúp cân bằng công nghệ và phát triển tự nhiên cho con cái:
- Đặt ra giới hạn rõ ràng về thời gian sử dụng thiết bị và các hoạt động không sử dụng công nghệ.
- Khuyến khích trò chơi ngoài trời và tương tác xã hội không phụ thuộc vào màn hình.
- Dạy kỹ năng tư duy phản biện và giải quyết vấn đề mà không dựa vào các công cụ AI ngay lập tức.
- Tận dụng các công cụ AI giáo dục có trách nhiệm như tài nguyên bổ trợ chứ không thay thế.
- Đàm thoại cởi mở với con về trách nhiệm sử dụng công nghệ và giá trị của sự kiên nhẫn khi đối mặt với thử thách học tập.
Con tôi và các bạn cùng trang lứa đang lớn lên trong một thế giới mà công nghệ không ngừng phát triển, nhưng nhiệm vụ của chúng ta là đảm bảo chúng phát triển kết nối với bản thân và thế giới xung quanh trước khi phụ thuộc vào các công cụ thông minh.
Kết thúc: Tương lai học tập toàn cầu
Hành động của Trung Quốc trong việc tạm ngừng AI trong kỳ thi gaokao là một lời nhắc nhở đáng quý rằng ngay cả trong thời đại công nghệ, vẫn có những giá trị cốt lõi của giáo dục cần được gìn giữ. Dù ở Mỹ, Trung Quốc hay ngay tại Việt Nam, bài học cân bằng này đều có giá trị. Khi học sinh trên toàn cầu thích nghi với công nghệ AI ngày càng tinh vi, các quốc gia sẽ cần cân bằng giữa đổi mới và bảo vệ tính toàn vẹn học thuật. Câu chuyện Trung Quốc và Mỹ không phải là câu chuyện về đúng hoặc sai, mà là về việc tìm ra con đường phù hợp nhất cho trẻ em phát triển trí tuệ và nhân cách. Với tư cách là cha mẹ, đôi khi tôi cũng loay hoay tìm hướng đi giữa việc áp dụng công nghệ và bảo vệ sự phát triển tự nhiên của con. Cùng nhau, chúng ta có thể xây dựng một thế hệ có khả năng tận dụng công nghệ một cách có đạo đức và vẫn duy trì được sự tò mò và trí tuệ tự nhiên làm nên giá trị đích thực của con người.
Liệu chúng ta đang chuẩn bị cho con thành công thật sự, hay chỉ thành thạo gõ câu hỏi vào AI?
Source: China restricts AI across the country to prevent kids cheating — America could learn from it, NYPost, 2025-08-19 17:27:46