Tương lai giáo dục: Bằng đại học liệu có lỗi thời trước AI?

Trong một sáng mùa thu mát mẻ tại khu phố của chúng tôi, tôi vừa đọc một thông tin làm tôi phải dừng lại suy nghĩ. Một cựu lãnh đạo Google cho biết các bằng cấp ngành Luật và Y tế có thể trở nên lỗi thời vì AI phát triển quá nhanh so với thời gian bạn hoàn thành việc học. Điều này khiến tôi không khỏi băn khoăn về tương lai giáo dục của con gái mình và của biết bao trẻ em khác thế hệ này. Với tốc độ chóng mặt của công nghệ, liệu con đường học vấn dài năm mà chúng ta vẫn quen có thực sự còn là con đường duy nhất dẫn đến thành công? Liệu việc ép con học thật nhiều có còn ý nghĩa khi AI thay đổi mọi thứ?

Công nghệ giáo dục thay đổi như cơn lốc: AI liệu có khiến bằng đại học lỗi thời?

Jad Tarifi, người sáng lập đội ngũ AI tạo sinh đầu tiên của Google, đã gây xôn xao khi phát biểu rằng giáo dục đại học như chúng ta biết đang trên bờ vực trở nên lỗi thời. Ông chỉ ra rằng các bằng cấp ngành Luật và Y thường mất nhiều năm để hoàn thành, trong khi AI đang phát triển với tốc độ đáng kinh ngạc, có thể vượt qua kiến thức chuyên môn của con người vào thời điểm sinh viên tốt nghiệp.

Tôi nhớ lại những buổi chiều rạng rỡ khi con gái hào hứng kể lại những gì cô bé học được ở trường. Những giây phút tuyệt vời khi ánh mắt cô sáng lên khi khám phá điều mới. Nhưng giờ đây, tôi không khỏi tự hỏi liệu những kiến thức cô bé đang tích lũy có còn nguyên giá khi trưởng thành?

Tarifi cảnh thậm chí cả bằng Tiến sĩ cũng có thể trở nên lạc hậu. Ông chia sẻ: “AI sẽ biến mất vào thời điểm bạn hoàn thành một tấm bằng Tiến sĩ. Ngay cả những ứng dụng chuyên biệt như AI trong robot cũng đã được giải quyết vào thời điểm đó.” Đây thực sự là một lời cảnh báo đáng suy ngẫm về tốc độ phát triển công nghệ hiện nay.

Nghiên cứu từ MIT cho thấy con đường từ chương trình Tiến sĩ tập trung AI vào việc làm ở khu vực tư nhân vẫn đang rất mạnh mẽ. Khoảng 70% sinh viên Tiến sĩ hiện nay sau khi tốt nghiệp làm việc trong khu vực tư nhân, so với chỉ 20% hai thập kỷ trước. Điều này cho thấy dù học tập truyền thống đang thay đổi, nhu cầu về kỹ năng AI chuyên sâu vẫn rất cao.

Định hướng con trẻ thời AI: Nên tập trung vào kỹ năng gì để không lỗi thời?

Với tư cách là một người cha, tôi nhận thấy chúng ta đang đối mặt với một câu hỏi lớn: Làm thế nào để trang bị cho con những kỹ năng cần thiết cho tương lai khi ngay cả giáo dục đại học cũng đang biến đổi?

Trước hết, tôi tin vào sự cân bằng giữa truyền thống và đổi mới. Thay vì lo lắng, chúng ta nên xem đây là cơ hội để khuyến khích con phát triển tư duy phản biện và khả năng thích ứng – những kỹ năng con người có mà AI khó thay thế được.

Thay vì chỉ đầu tư vào bằng cấp, nhà giáo dục tương lai có thể cần tập trung vào việc nuôi dưỡng những góc nhìn độc đáo, khả năng chủ động, nhận thức cảm xúc và các mối quan hệ con người sâu sắc – như chính Tarifi cũng nhận định.

Tại nhà, tôi đã bắt đầu cùng con khám phá các chủ đề mới kết hợp công nghệ. Chúng tôi không chỉ sử dụng công cụ hỗ trợ học tập AI mà còn thảo luận về cách chúng hoạt động và giới hạn của chúng. Nó không chỉ giúp con hiểu về công nghệ mà còn khuyến khích tư duy sáng tạo.

Hãy tưởng tượng những buổi tối gia đình chúng tôi ngồi bên nhau, cùng tìm hiểu về một chủ đề thú vị qua các công cụ AI. Con gái tôi thích thú khi thấy một công cụ có thể vẽ bức tranh theo ý tưởng cô bé, sau đó chúng tôi cùng thảo luận về ý nghĩa của tác phẩm. Những khoảnh khắc thế này không chỉ giúp con học cách dùng công nghệ mà còn hiểu sâu hơn về bản thân và suy nghĩ của mình.

Nắm bắt cơ hội thay vì sợ hãi sự thay đổi

Theo Tarifi, thời gian của chúng giờ đây có lẽ nên được dành để học những chủ đề ngách hơn gắn liền với AI. Giáo dục đại học như chúng ta biết có thể đang trở nên lỗi thời, nhưng điều đó không có nghĩa là việc học lại không quan trọng. Chỉ là nụ cười trên môi tôi không khỏi nở to hơn khi nghĩ về những cơ hội mới này.

Tôi thấy trong con gái đứa trẻ 7 tuổi của mình niềm tò mò không ngừng, khả năng thích ứng nhanh chóng với những điều mới lạ. Đó chính là phẩm chất quý giá nhất trong thời đại bùng nổ công nghệ này.

Và bạn có tin không? Nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ em có khả năng học ngôn ngữ mới nhanh gấp hai lần người lớn. Tại sao chúng ta không tận dụng điều này để dạy cho con những kỹ năng tương lai sớm?

Cô bé nhà tôi thường hào hứng khi được chơi trò “phỏng vấn robot”. Chúng tôi giả lập một cuộc phỏng vấn với AI, con đóng vai nhà tuyển dụng, còn AI ứng viên. Thông qua trò chơi này, con học được cách đặt câu hỏi, đánh giá phản hồi và cả cảm xúc của người khác. Những giờ học như thế nào mà vui phải không?

Theo tôi, thay vì tập trung vào bằng cấp, chúng ta nên khuyến khích con phát triển sự sáng tạo, trí thông cảm và tư duy phản biện – những thứ con người làm tốt nhất. Tôi không nói rằng chúng ta nên huấn luyện con trở thành chuyên gia AI, mà là giúp con hiểu cách sử dụng công nghệ như một công cụ hỗ trợ, mở ra những cánh cửa mới.

Lựa chọn nào cho tương lai: Bằng cấp hay kỹ năng thời đại AI?

Quay trở lại với câu hỏi ban đầu: Liệu có nên đầu tư vào những tấm bằng truyền thống khi AI đang phát triển quá nhanh? Câu trả lời có lẽ nằm ở sự cân bằng.

Dù Tarifi đưa ra những cảnh báo đáng kể, cũng cần nhớ rằng ngay cả ở thời đại số, tri thức chuyên sâu vẫn giữ vai trò quan trọng. Những tấm bằng như Y khoa và Luật vẫn dựa trên nền tảng là sự thấu hiểu sâu sắc về con người và xã hội – những điều AI khó có thể thay thế hoàn toàn.

Tuy nhiên, chúng ta không thể phủ nhận rằng cách chúng ta tiếp cận giáo dục và việc làm đã thay đổi đáng kể. Có thể những bằng cấp truyền thống sẽ thay đổi hình thức, nội dung hoặc thời gian đào tạo.

Với con gái nhà tôi, tôi không định hướng cô theo một con đường cố định. Thay vào đó, tôi muốn nuôi dưỡng niềm đam mê học hỏi không ngừng và khả năng thích ứng. Tôi khuyến khích cô theo đuổi sở thích, dù là chơi violin, vẽ tranh hay khám phá thế giới tự nhiên – tất cả đều là những hành trình quý giá.

Bởi vì tôi tin rằng, tương lai của giáo dục không nằm ở việc chọn giữa truyền thống và công nghệ, mà là ở việc tìm ra sự kết hợp hài hòa giữa cả hai. Những gì không thay đổi là tình yêu học hỏi, sự sáng tạo và khả năng kết nối với người khác – những kỹ năng giúp chúng ta không chỉ tồn tại mà còn phát triển mạnh mẽ dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào.

Vậy nên, khi mùa thu bắt đầu len lỏi vào khu phố của chúng tôi, tôi cảm thấy thấy nhẹ lòng hơn. Tôi không còn lo âu về tương lai giáo dục của con nữa. Bởi tôi nhận ra rằng dù công nghệ có thay đổi thế nào đi nữa, thì tình yêu thương và sự giáo dục tại gia đình vẫn luôn là nền tảng vững chắc nhất cho con trẻ.

Có lẽ điều quan trọng nhất chúng ta có thể làm cho con mình là dạy chúng cách học hỏi suốt đời, cách yêu thương và cách trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình – bất kể thời đại hình thành ra chúng là thế nào.

Source: Ex-Google exec says degrees in law and medicine are a waste of time because they take so long to complete that AI will catch up by graduation, Yahoo, 2025-08-18